Xuízo a Audasa: papeleta e papeleta

PONTEVEDRA

A Avogacía do Estado ignorou aos afectados, que agora agardan xustiza na sentenza que dite o xuíz Marquina

16 feb 2020 . Actualizado ás 05:00 h.

Imaxino que cando un estuda para ser xuíz, entre as motivacións que empurran esa decisión, sóñase con que haberá un día en que terás que xulgar un asunto de especial relevancia social e que chegará a establecer rango de xurisprudencia. Non se se Manuel Marquina, a quen non teño o gusto de coñecer, acariñou ese imaxinario cando chapaba para sacar as oposicións. Quero pensar que si.

Pois ben, ese día xa lle chegou ao titular do Xulgado Mercantil nº 1 de Pontevedra. Desde o pasado mércores sabe que está no foco. Desde que acabou a vista oral da demanda contra Audasa polo cobro íntegro das peaxes durante os tres anos de obras de ampliación da ponte de Rande. Decida o que decida estará nos papeis. Seremos miles e miles as persoas que valoraremos a súa sentenza.

Pero ademais da transcendencia social do que determine, ese fallo xudicial vai sentar xurisprudencia en España. Supoño que a esperanza da súa señoría será que o seu fallo sexa sucesivamente asumido e apoiado polos seguintes juzgadores aos que vaian chegando os recursos que se van seguir. Con total seguridade: a este preito agárdanlle novas estacións, xa que se presaxia que o que perda agora en primeira instancia, xa sexan Audasa e a Avogacía do Estado, ou a Fiscalía máis as acusacións particulares engadidas, apelarán.

Demanda inédita

Hai tempo escribín que esta demanda era inédita e marcaba un precedente na historia xudicial de España. As dúas sesións da vista oral celebrada no medio de tanta expectación, ratifican a excepcionalidade do caso. Aínda que xa nos abondaba co argumento de partida.

En síntese, o asunto é tan sinxelo como atractivo: a Fiscalía de Pontevedra actúa de oficio e expón unha demanda en nome de miles e miles de condutores que utilizaron o tramo Pontevedra/Vigo aos que se cobrou o prezo íntegro a pesar de que durante os tres anos e medio de obras de ampliación, as condicións de tráfico e seguridade na AP-9 non eran as exixibles a unha autoestrada de peaxe nin tampouco se deron as garantías de seguridade esperables. E co agravante de que desde o 1 de xaneiro do 2018, subiu o prezo a pesar de que as obras -teoricamente acabadas e inaugurados polo presidente Mariano Rajoy- prolongáronse cinco meses máis.

En fronte, Audasa, unha máquina de facer diñeiro. Cada hora, ingresa 16.550 euros; cada día, máis de 400.000. É unha das empresas máis poderosas e influentes de Galicia, con conexións en Madrid que lle permitiron navegar con gobernos do PSOE e do PP, negociando prórrogas a cambio de obras que finalmente rematamos pagando todos os usuarios mediante un goteo incesante de subidas de prezos que se prolongará aínda dezasete anos máis. Para este xuízo despregou unha nómina de avogados que intentaron contrarrestar á Fiscalía e as acusacións particulares vendo «intereses espurios», achegando peritos ao dente e chegando a presentar a Audasa como unha vítima da DXT e do Ministerio de Fomento.

E de propina, tivemos un terceiro actor xudicial que resultou chirriante, ata ferinte: a Avogacía do Estado. Unha vez máis na recente historia xudicial española, as instrucións políticas, neste caso do Ministerio de Transportes (antes Fomento), obrigaron a esta institución a facer unha papeleta. Moitos tivemos a sensación que a Avogacía do Estado levaba a camiseta e xogaba no equipo de Audasa. A alegación final do seu representante, que non viu exceso en que a concesionaria cobrase sen pestañear 90 millóns de euros polos 77 millóns de tránsitos que se produciron nos 42 meses das obras de Rande, foi alucinante. Chegou a especular cun suposto efecto bumerán se o xuíz chega a condenar a Audasa porque esta podería facer recaer nas arcas do Estado, o importe da posible indemnización. ¡Coma se non soubésemos quen vai rematar pagando outra vez!

Derivada electoral

Para maior enredo, este preito tamén se converteu nun atractivo argumento de campaña electoral ante a convocatoria do 5 de abril recentemente decidida por Alberto Núñez Feijoo. Foi o seu lugartenente, Alfonso Rueda, vicepresidente da Xunta de Galicia quen cualificou como «inexplicable» a postura do Goberno de Pedro Sánchez e Pablo Iglesias , presentado a través da Avogacía do Estado «póndose ao lado de Audasa». E de paso lembrou que «en 2 anos o Goberno Central non está a facer nada para bonificar aos usuarios da AP-9». Esta última alusión de Rueda acada tamén ao BNG que priorizou «peaxes dá AP-9» na «axenda galega» que asinou co PSOE para a investidura de Sánchez. Néstor Rego esquivou o asunto do xuízo e a posición do Goberno nas comparecencias que tivo despois de ter estado chequeando con Adriana Lastra o desenvolvemento do acordo. Pero a envergadura do asunto non permitirá que o deputado do Bloque e a súa xefa, Ana Pontón, poidan estar moito máis tempo escapando de valorar o xuízo.

Volvo ao principio. Non me gustaría estar na pel do xuíz Marquina, quen ten por diante unha papeleta enorme. Quero expresarlle a miña máxima consideración ante un rol tan difícil como complexo.