As alteracións de saúde mental vinculadas á xestación afectan a unha de cada catro
19 abr 2018 . Actualizado ás 05:00 h.É sabido que a xestación e o parto non só provocan cambios no aspecto físico da muller, senón tamén outras alteracións que afectan o seu estado emocional. As gestantes, a súa contorna, e en ocasións os propios profesionais sanitarios, restan importancia a estas alteracións pero, aínda que algunhas delas son leves e cesan de forma espontánea, en ocasións convértense en trastornos máis importantes e con risco de derivar en patoloxías moi serias que deberían de ser tratadas por especialistas. Con todo, poucas veces ocorre, segundo recoñecía onte David Simón Lorda, psiquiatra do CHUO e promotor, xunto á psicóloga e matrona do Hospital de Verín Belén Vázquez Gómez, da primeira xornada científica sobre saúde mental perinatal da área sanitaria ourensá. «O embarazo está culturalmente moi mitificado, igual que o posparto, e as mulleres non son conscientes de que teñen un problema. As poucas que se dan conta, non se atreven a manifestar que non se atopan ben porque en xeral, o embarazo e o posparto suponse que ten que ser o momento máis feliz da muller, algo que non sempre é así», matiza Belén Vázquez.
O período perinatal, no que se centra esta xornada científica, inclúe o embarazo e ata o ano despois do alumeamento. A depresión, especialmente a posparto, é a patoloxía máis común. Afecta ao 10 % das que acaban de ser nais e, segundo os especialistas, esa porcentaxe non presenta practicamente variacións no mundo occidental. «É o máis coñecido e aínda así non está moi investigado, pero en xeral non se ten conciencia de que a maior parte dos trastornos mentais xa veñen desde o embarazo e nalgúns casos de antes aínda que non se detectan ata ese momento do contacto que temos coas mulleres na xestación», sinala Belén Vázquez.
Pero hai outras moitas alteracións, menos coñecidas e que tamén se poden presentar nesta etapa reprodutiva da muller. «En conxunto, as alteracións de saúde mental un ou outro tipo, e con cadros de maior ou menor intensidade, afectan a unha de cada catro mulleres», apunta Simón Lorda. Entre eses problemas menos coñecidos para o cidadán do montón están o trastornos de estrés postraumático e a chamada psicose puerperal que, como é habitual nos cadros psicóticos, pode producir perda do sentido da realidade, alucinacións, alteracións do pensamento e do comportamento. «É moi pouco frecuente, dáse nun de cada mil casos, pero é grave, chega a requirir hospitalización», sinala o psiquiatra Simón Lorda, que apunta que hai países como Inglaterra, Francia ou Alemaña que dispoñen mesmo de unidades específicas para que se poida hospitalizar xuntos a nai e fillo para fomentar o apego.
José Luis Doval, xefe do servizo de Ginecología e Obstetricia do CHUO apunta tamén outros problemas que adoitan aparecer tanto durante o embarazo como tras o alumeamento. «Aínda que o embarazo é un proceso fisiológico, si que hai situacións que poden condicionar unha situación de estrés para a muller, porque hai embarazos que se complican, casos nos que aparece patoloxía no recentemente nado e ten que quedar ingresado en neonatología un ou dous meses, hai malformacións ou mortes fetales», relata. A iso súmanse cadros provocados polo estrés que lles xera o posparto «porque non ven capaces de asumir as responsabilidades ou senten que teñen que cubrir unhas expectativas que non son moitas veces reais e xéralles inquedanza», engade o xinecólogo que apunta que os profesionais «debemos ter os ollos abertos para ofertar axuda para pasar ese transo».
Coñecer con máis profundidade como son e como se detectan e tratan esas alteracións é a base desa xornada científica que se desenvolverá o venres e que está orientada a profesionais do medicamento, a enfermería a psicoloxía clínica e psicólogos xerais sanitarios.
«Unha vez pare, a muller desaparece e o sistema céntrase no neno; pero non debería de ser así»
Do interese que espertou a xornada científica organizada polos servizos de Psiquiatría e Ginecología e Obstetricia do CHUO dá boa conta o feito de que se tivo que cambiar o lugar de celebración por falta de espazo na aula de docencia do complexo hospitalario. Ao final tiveron que pechar a cota en 170 para acomodarse á capacidade do Centro Marcos Valcárcel. E é que o mundo da investigación sanitaria tamén deixou bastante á marxe estes procesos, segundo matizaban os promotores do encontro, David Simón e Belén Vázquez, que levan xa algún tempo interesándose por esta faceta da atención sanitaria á muller. «Hai un interese renovado nesta área nos últimos anos», sinala Simón Lorda.
Un interese que, a entender da psicóloga e matrona Belén Vázquez, debería de ser aínda maior no ámbito o primeiro nivel asistencial, xa que é na Atención Primaria onde se pode realizar con máis facilidade o seguimento da nai para detectar se se presenta algunha alteración «porque o certo é que, unha vez que pare e tras as revisións de rigor, a muller practicamente desaparece do sistema que se centra primordialmente nos controis do neno a través de pediatría», apunta. De aí, sinala, a importancia de que os profesionais que traballan nos centros de saúde fórmense para detectar eses problemas e poder axudar á muller a superalos. «Con esta xornada queremos sensibilizar aos profesionais en que hai unha problemática que está aí e que temos que estar alerta para detectalo».