Vázquez-Gulías, o arquitecto que deixou pegada en Ourense sen estridencias
OURENSE CIDADE
Unha mesa redonda pechou o ciclo de conferencias sobre o mestre ourensán
15 ene 2020 . Actualizado ás 17:22 h.A figura e o traballo que realizou o arquitecto ourensán Daniel Vázquez-Gulías (Beariz 1869-A Coruña 1937) segue interesando, como se demostrou coa cantidade de público que asistiu no Liceo á mesa redonda que clausurou o ciclo de conferencias sobre o mestre, organizado polo centro cultural que leva o seu nome. O arquitecto Manuel Gallego Jorreto falou do balneario do Carballiño, unha obra elemental, concisa, segundo definiu, e que parece «un prototipo de balneario», un lugar de repouso, con baños e cunhas galerías que permiten contemplar a natureza, cunha lanterna e unha torre que lle dan unha luz cenital fermosa. A Gallego interésanlle as súas proporcións, a sensibilidade do debuxo das fachadas e a súa coherencia. «É humilde pero nunha gran arquitectura», resaltou.
Incidiu o arquitecto relator en que o balneario carballiñés, de 1900, fíxoo Vázquez-Gulías á vez que concibía a súa obra máis cosmopolita, o balneario da Toxa. Galego Jorreto lembrou que Gulías viviu nunha época crítica, no fin de século XIX, coa crise en España que manifestou a Xeración do 98, á vez que en Europa se vivía unha efervescencia creativa. Galego apuntou que a tendencia do historicismo resolveuna Gulías «coa súa elegancia e finura no debuxo». Galego lanzou unha reflexión: Que facer con isto, como salvar a obra de Gulías e como entendela cando xa nesa época era distinta? «Por que nos interesa? Porque Galicia necesita cultura», avanzou. Entre o público xurdiu a pregunta se a intervención que se quixo facer na Casa Taboada ampliando volumes era irrespectuosa.
O catedrático de Historia da arte Jesús Anxo Sánchez se retrotrajo aos anos de formación de Gulías. Titulado en 1897 na escola de arquitectura de Madrid, foi coetáneo de Antonio Palacios. Os seus mestres inculcáronlle, dixo, o respecto pola historia e unha actitude ecléctica. Foi un gran viaxeiro e coñeceu as capitais europeas. Sánchez falou do primeiro gran encargo que recibiu Vázquez-Gulías, o edificio do balneario na Toxa, promovido polo marqués de Riestra . «Gulías expuxo un edificio de estrutura palaciega que non deixaba de ser funcional», dixo o relator. Non quixo repetir os hoteis chateaux franceses, senón que buscou unha «arquitectura lixeira, aberta». Situado nunha illa, «o hotel xera unha paisaxe arquitectónica que Gulías resolve maxistralmente». Sánchez tocou o tema da súa implicación co modernismo en Ourense, unha cidade na que «foi capaz de deixar pegada, sen estridencias». Para Sánchez, Gulías era un «ecléctico suave» e, aínda que coñeceu o modernismo, parecíalle algo pasaxeiro.
No papel de Gulías en Ourense centrouse máis Emilio Fonseca. Ao empezar a traballar atopouse unha cidade moi parecida ao seu plano medieval, dixo. «Gulías ten unha visión urbanística da cidade». Fonseca falou de como creou as prazas Santa Eufemia e Bispo Cesáreo, trazando unha aliñación similar á do hotel da Toxa, aínda que non o puido desenvolver do todo, pero si ven, noutros exemplos, a súa idea de «arquitectura reprodutiva».
José Ramón Soraluce cualificouno como un «arquitecto disperso, fixo de todo». Pola súa utilización dos adornos veo como un case precursor do art déco. Detívose no edificio do colexio Santo Anxo: «Hoxe parece unha obra rara pero é arquitectura para nenos, unha fantasía infantil».
