Cara aos vellos muíños de Baldomar

carlos roda / francisco albo MONFORTE / LA VOZ

NOGUEIRA DE RAMUÍN

Unha ruta de especial valor etnográfico foi acondicionada hai pouco en Nogueira de Ramuín, na Ribeira Sacra ourensá

01 dic 2019 . Actualizado ás 05:00 h.

As augas do arroio de Baldomar, no municipio de Nogueira de Ramuín, foron aproveitadas en tempos para mover ata sete muíños fariñeiros e unha central eléctrica. Durante moitos anos o lugar foi visitado por numerosos veciños que acudían a moer o trigo e o millo. Fai máis de catro décadas que os muíños estaban abandonados e cubertos pola maleza. Recentemente, a asociación Móvete por Nogueira rozou os accesos e os contornos destas construcións a fin de crear unha ruta etnográfica parecida á que existe no municipio de Sober , onde hai anos restauráronse os antigos muíños do arroio de Xabrega. Esperanza Fernández, membro da asociación, lembra que antes de acometerse este labor había tramos de camiño que estaban perdidos e que xa nin sequera se coñecía a localización dalgúns muíños.

O inicio da ruta está á entrada da aldea de Baldomar, a medio quilómetro de Luíntra. O percorrido faise por un camiño que cruza o arroio de Baldomar por unha ponte de pedra e discorre pola marxe esquerda. O primeiro muíño recibe o nome do Calderilla -dun antigo propietario-, do mesmo xeito que os dous seguintes. Carece de cuberta pero conserva a canle de abastecemento, duns corenta metros de longo e construído en pedra de cantería.

Bosques frondosos

Continuamos o percorrido atravesando un das paraxes naturais máis rechamantes da Ribeira Sacra, a través de frondosos bosques de carballos, castiñeiros e variedades propias de ribeira, por estreitas corredoiras que discorren entre muros de pedra cubertos de brión. Uns trescentos metros máis adiante chégase ao terceiro muíño. Impresiona o tamaño desta construción, que no seu interior aloxou dous muíños fariñeiros e unha central eléctrica que daba luz a Luíntra e Baldomar. A central estivo activa ata a posta en servizo do encoro hidroeléctrico de Santo Estevo, en 1956.

Para seguir o percorrido hai que volver cruzar o arroio de Baldomar por unha ponte feita de grandes bloques de granito. A uns trinta metros está o chamado Muíño do Cortés, que ofrece a singularidade de estar situado no medio do arroio. O seguinte muíño, denominado de Eulalia de Baldomar, está sobre un roquedal e ao lado dun salto de auga que forma o arroio.Tamén está sen cuberta e no seu interior aínda se poden ver tres pedras de moer. A uns trinta metros está o sexto muíño, tamén de Eulalia de Baldomar. O último muíño da ruta, a uns cincuenta metros, era coñecido como Isidro de Luíntra e está practicamente en ruínas.

O regreso farémolo por un itinerario distinto. Para iso hai que situarse entre o cuarto e o quinto muíño, de onde parte un carreiro á esquerda sinalizado como Ruta do Contrabando. Tras unha curta pero forte pendente chégase a unha bifurcación. Agora deixamos a Ruta do Contrabando e tomamos o carreiro da dereita, que leva a Baldomar. Camiñamos de novo por estreitas corredoiras que daban acceso aos muíños e a un souto de castiñeiros. Ao cabo duns trescentos metros, o camiño desemboca nunha pista de terra que une Baldomar cos Castelos, Moura e Monteverde. Hai que desviarse á dereita e camiñar por ela uns 150 metros ata empatar cunha pista asfaltada. Despois viramos á esquerda para entrar en Baldomar despois de ter percorrido outro centenar de metros.

 

DESDE MONFORTE

Hai que dirixirse pola estrada N-120 aos Peares, situado a 26 quilómetros. Neste lugar hai que tomar a estrada a Santo Estevo e Luíntra por Moura. Luíntra está 7 quilómetros e do seu centro sae un viario a Baldomar, a medio quilómetro