A arte fetiche

TAREIXA TABOADA OURENSE

OURENSE

MIGUEL VILLAR

Luis Estévez reinventa a esencia do primitivismo cunha sensibilidade vangardista

06 jul 2020 . Actualizado ás 05:00 h.

«Eu fago o imposible porque o posible o fai calquera». Pablo Picasso.

Non existe unha liña negra dominante na magnífica obra do escultor Luis Estévez, se hai unha pegada de infinito, de permanencia na esencia e autenticidade da súa estatuaria que reflexiona sobre arcaísmos universais, desde o primitivismo íbero á arte dos aborígenes australianos na abstracción que representa o corpo feminino dos fetiches africanos no seu sorprendente grafía de cortes, volumes e baleiros.

Resulta inquietante a ausencia de membros superiores nunha escultura antropomorfa única que se compensa coa hipertrofia figurativa das extremidades inferiores nas que se explicita o sexo fronte á aparente androginia dos rostros simplificados nunha liña que parece un trazo de contorno e nos ollos amendoados de mirada insondable e perdida, atentos e inmóbiles nun punto por amais do espectador e na que domina a presenza dunha pálpebra inferior sen iris nin pupilas. Esencialización das formas nun protocubismo sintetizado en elementos xeométricos e abstraccións nos cortes que marcan a fisionomía nkisi de ollos ovalados, ollos máxicos como afirmou Picasso.

Esa maxia totémica e panteísta trasládaa a arte de Estévez que como un chamán explora esa transcendencia ritual da máscara, apaixonado pola confluencia da estatuaria negra e o románico galego e en favor da liberdade plástica. «Contra o medo e a submisión á natureza, contra as imposicións da propia especie», como definiu Baldassari ao analizar a relación entre o cubismo e a arte negra. Outros artistas como Derain, Matisse, Gauguin ou Vlaminck sentíronse fascinados por un primitivismo no que radicaba toda a modernidade das vangardas, o ingenuísimo e unha arte simplificada e sen contaminar polo mercado snob no que a maxia propiciatoria se descontextualiza para converterse en trazo de identidade, código expresivo e alicerce dunha nova linguaxe plástica.

As esculturas de Luis Estévez teñen esa carga de presente, pasado e futuro que as fai atemporales niso radica o seu magnetismo e contemporaneidade, son obras que expresan a esencia, a forma feminina universal, son arquetipos, iconografías anónimas cuxo trazo identificativo é o seu carácter feminino. Deusas da natureza, estilizadas e asimétricas, alongadas como canas de bambú ou rotundas e mermadas, acurtadas na xeografía do seu corpo de brazos amputados. Exvotos.

Son as súas obras de extraordinaria beleza na irreverencia das formas que, con efervescente destreza, Luis Estévez transforma. Faino realizando unha talla de mestre nos rasguños e incisiones, outorgando o máximo protagonismo á materia nas súas gretas e nos cortes que efectúa sobre o taco de madeira para conseguir do material as máis variadas texturas e iluminacións, abruptas sombras que suxiren o xesto, evocadoras metáforas eróticas que convocan un imaxinario ritual con certa influencia expresionista de Giacometti e unha redución dos volumes a formas simples e fragmentadas, cun carácter absolutamente innovador impreso nas súas obras xa sexan descritivas ou abstraccións conceptuais cun primitivismo virtuoso e inspirador, como o do gran Julio González, que en Estévez é fundamentalmente sobre a madeira como linguaxe. Tikis antropomorfos, marcas para sinalar o camiño.

Luis Estévez rebenta os principios estéticos occidentais de imitación e simetría, instaurando unha contrafacta da tradición a través do seu xeito de facer única e a súa revisión da análise de manifestacións artísticas doutras culturas mediante un estudo do espido feminino de morfoloxía negroide e unha marca persoal que confire un lirismo intenso ás súas figuras alusivas tan intemporales como presentes, de gran coherencia, anárquicas, sen obedecer a consignas establecidas e cunha concepción da existencia aberta ás contradicións. Mulleres fascinadas e fascinantes, históricas, míticas, surrealistas con certo frontalismo de Koré arcaica, distantes, estoicas e estáticas. Mudas e atentas. Sen drama nin contrición. Sen firma afectiva pero con vontade de aprehensión sensual. Iconas pretéritos como unha regresión deliberada ao espontáneo e intuitivo, insurxente cunha linguaxe directa e vital, remite ás xilografías expresionistas. As súas obras teñen o pálpito vital da natureza e o elan propio da idiosincrasia do artista, o seu carácter e a súa linguaxe.