As fake news ou informacións falsas non son algo novo, sempre existiron, aínda que na actualidade adquiren unha enorme importancia, especialmente por tres aspectos: os cidadáns son os seus principais difusores; o auxe do uso das diferentes redes sociais facilita unha propagación tremendamente rápida, acadando en curto período de tempo a miles de persoas, e, para rematar, o feito de que verificar a súa veracidade require maior esforzo que o simple acceso ás fake news.
Os xeradores de noticias falsas coñecen o feito de que, entre racionalidade e emoción, predomina a emoción, e que a manipulación, as medias verdades ou directamente as mentiras son útiles para construír unha base social posuidora e transmisora dun estado emocional determinado e compartido; xa que logo, a través do uso destas, controlan a capacidade da sociedade para formar opinións e exercer a súa influencia sobre os seus políticos.
Os disturbios ocorridos en Ucraína no 2014 poden considerarse un laboratorio de probas de desinformación e a capacidade dos medios estatais rusos de divulgar falsidades e imaxes enganosas; o obxectivo das fake news de orixe rusa na UE e Ucraína persegue influír na poboación, sementando discordia e desacreditando ás institucións, xerar desconfianza nos medios de comunicación e nos gobernos e, polo tanto, desgastar as súas democracias. Nin que dicir ten que os efectos negativos da súa utilización e difusión son especialmente prexudiciais nos países democráticos.
Sabendo a importancia que teñen as emocións na toma de decisións, os creadores das fake news deciden que emocións convén xerar nun determinado país ou grupo social, xa sexa odio, inseguridade, desencanto, desconfianza, medo, victimismo ou mesmo sentido «patrio», entre outros, que lles sirvan aos seus intereses.
Actualmente en Ucraína coa difusión de información falsa perséguense varios obxectivos. A nivel de toda a poboación, desprestixiar o seu Goberno para facilitar a súa caída e posterior substitución por outro prol ruso; xerar sentimento de inestabilidade co fin de danar gravemente a súa economía e na súa parte máis oriental (rexións de Lugansk, Donetsk e Járkov), con importante poboación rusa, un sentimento victimista de abandono, malos tratos e agresións inxustificadas por parte do Goberno ucraíno.
Non hai que esquecer que os medios estatais rusos tamén xeran desinformación dirixida aos seus propios cidadáns, promovendo un sentimento de agravio e victimismo polo trato inxustificado da Europa occidental (xa que Rusia tamén é Europa) e EE.UU., que só será sandado grazas ás actuacións do seu Goberno.
En Europa occidental e EE.UU., o obxectivo a perseguir polas fake news rusas é debilitar o respaldo da cidadanía aos seus respectivos gobernos, colocándoos en situación de maior debilidade, o que traería consigo un maior titubeo ante futuras decisións.
Dado que as fake news, polo seu contido e obxectivo, impiden a elaboración de xuízos racionais e ben formados, dispor dun pensamento crítico e independente é clave á hora de tomar decisións e require a implicación da cidadanía, que fuxa de maniqueísmos e simplicidades de bos e malos e, en definitiva, da polarización. Apoiar políticas públicas que melloren a calidade do pensamento dos seus cidadáns é o camiño a seguir.