Testemuña privilexiada do nacemento da Constitución de 1978, cuxa xestación e resultado escudriñé desde o meu observatorio de politólogo en activo, e con 28 anos de idade, non teño ningunha dúbida de que a nosa lei fundamental só pode ser cualificada de prodixiosa, porque é o único adxectivo que resalta non só as súas vantaxes evidentes, senón os moitos avances, case imperceptibles, dela derivados. E tanto cheguei a valorala, xa de vello, que non se se admiro máis os seus certeiros e concretos fundamentos ou as imprecisas e abertas solucións que primeiro pecharon grandes consensos, e despois déronlle a flexibilidade necesaria para ser, nun momento de profundos cambios, a máis duradeira carta magna da nosa historia moderna e contemporánea.
Nos seus aspectos prácticos, esta Constitución, que se redactou coa primigenia intención de favorecer unha transición pacífica, pactada e segura, desde a ditadura á democracia, soportou, ademais, con brillantez, os seguintes retos: unha eficiente descentralización de España —rayana no federalismo—, que foi moito máis alá do que era predicible cando se redactou o título VIII. O ingreso na Unión Europea, que, en 1978, aínda parecía un desiderátum. A modernización social, que non só avanzou cara ao divorcio, o Estado laico, o exército profesional e controlado polo poder executivo, senón que tamén abrigou con excelente saúde os grandes avances en certas políticas sociais —reforma do matrimonio e a familia, o progreso do feminismo e a igualdade, e as políticas de integración, solidariedade e sustentabilidade ambiental— que, in diebus illis, apenas figuraban nas axendas políticas máis democráticas do mundo.
Esta magna charta libertatum tampouco se inmutou cando tivo que soster e ordenar os retos expostos polo terrorismo etarra, a presión independentista, o paso do bipartidismo imperfecto —estable e congruente— ao multipartidismo —tamén imperfecto, vive Deus—, que modificou, por vontade dos cidadáns, a nosa forma de facer e entender a política. E, para non deixar nada atrás, tamén mantivo a orientación constitucionalista e a independencia dos poderes do Estado cando houbemos de fajarnos coas ondas de corrupción, coa crise económica e coa obrigada abdicación daquel rei que empezou sendo un sol brillante e acabou convertido nun espello roto no que ninguén quere mirarse.
Pero o que máis admiro é que, nun momento político caracterizado polo ataque contra a cultura política da Transición, contra a unidade do Estado e contra a Constitución mesma, cando o populismo rampante intenta regresar ás dúas Españas e aos reinos de taifas, non existe —nin se lle agarda— nin un só consenso real e efectivo que poida desbancar esta bendición lexislativa que caeu do pobo e da historia. E saben por que? Porque esta Constitución, que foi a mellor das posibles no momento de redactala, segue sendo hoxe, 43 anos despois, a mellor das posibles.