Cando leo as peroratas dos grandes economistas, políticos e científicos, parapetados detrás da obsesiva convicción de que estamos ante unha catástrofe apocalíptica que vai modificar a estrutura e a cosmovisión do mundo, e que dá pretextos para gobernar e desgobernar a caño aberto, teño a sensación de que esquecemos a historia do século XX, na que, sumadas as grandes revolucións —a chinesa e a rusa sobre todo—, as dúas guerras mundiais, as guerras quentes incrustadas na Guerra Fría —Vietnam e Corea—, a gripe española de 1918, as numerosas guerras civís e conflitos nacionalistas, os sañudos xenocidios protagonizados por grandes e pequenos, a expansión da ditaduras fascistas e militaristas que proclamaban a maldade radical das democracias e as virtudes salvíficas das tiranías ordenancistas e asasinas, as fames negras e abusos sementados polo imperialismo tardío, e a inconmensurable destrución de cultura e patrimonio que consumamos, véxome obrigado a concluír que o maior problema deste momento é a histeria, á que axudan a improvisación, o populismo e a política de bloques, e unha praga de liviáns mandatarios que cada vez se parecen máis ás figuras ríxidas e aliñadas dun futbolín, impulsadas, sen saber con que criterios e obxectivos, polas mans invisibles dos poderes ocultos.
Tamén esquecemos que a maioría dos cambios derivados daquelas catástrofes —os réximes totalitarios, as economías colectivizadas, o choque a matar do capitalismo co comunismo, e outros saltos cualitativos semellantes— acabaron volvendo ao rego, como sempre, como evidencian os capitalismos de Rusia e China , a confluencia mundial sobre un capitalismo amansado, a reconstrución reactiva de igrexas e catedrais que poñen fin ao laicismo activo e á persecución relixiosa, e o regreso a moitos dos elementos estruturais que criamos aniquilados polos terroríficos conflitos que viron os nosos pais.
Durante a crise financeira (2008-2014), cheguei a crer que a orixe do problema estaba na desorde financeira, que, trasladado á política, produciu a desafección democrática que abriu as portas ao populismo rampante. E agora empezo a crer que o problema está nun populismo, e nos populismos metastásicos que se xeran para combater o populismo puro, e que a crise económica que provocou a pandemia está a ser severamente agravada pola histeria política, que, dando por certo que a obrigación de hoxe é actuar rapidamente, sen saber onde, como e para que, está xerando unha desorde sistémico —político, social e económico— que pon os pelos de punta.
Se o populismo é malo, o adanismo político, que cre que nunca estivemos mellor ou peor, pode resultar máis daniño e moito máis contaxioso. Así que, ás grandes ideas do momento, que son «vacinar, vacinar e vacinar», e «gastar, gastar e gastar», debemos engadir unha terceira, que é «sosegar, sosegar e sosegar».