Nestes tempos dáse un curioso paradoxo con Cristóbal Colón. Por unha banda, hai quen se dedica a derrubar as estatuas que ten dedicadas nalgúns lugares; por outra, existe o afán de apropiarllo e dicir que non era genovés senón doutro sitio, xeralmente a patria moza do que elabora a teoría alternativa. De modo que se especulou cun Colón mallorquino, portugués, catalán, converso ou mesmo cun Colón muller. Conviven así o que poderiamos chamar a colombofobia e a colombofilia (se non fóra que esta palabra xa está collida polos afeccionados á cría de pombas).
Tamén se dixo algunha vez que Colón podería ser galego, e esa é a tese que intenta demostrar un equipo de expertos que estiveron traballando estes días na igrexa de San Domingos de Tui . Queren conseguir ADN da ilustre familia Álvarez de Sotomayor, porque, segundo a súa hipótese, Cristóbal Colón non sería outro que o conde de Camiña, Pedro Álvarez de Sotomayor, ao que entre nós se coñece máis polo seu alcume de Pedro Madruga, un nobre que, entre outras cousas, enfrontouse aos Reis Católicos. Certo que Pedro Madruga morreu seis anos antes da viaxe de Colón a América, pero os proponentes desta teoría creen que o conde finxiu a súa morte e adoptou unha nova personalidade para pasar desapercibido; máis ou menos como na vinganza de don Mendo, pero sen os ripios e a risos. De ser correcta esta teoría, e foi un señor de Pontevedra o que descubriu América, pregúntome se habería que seguir considerándoo un descubrimento ou máis ben un exemplo moi cedo de emigración.
Que se eu. Non son un experto, pero, honradamente, non creo que Colón fose galego. Tampouco estou totalmente seguro de que fose genovés, e, sen dúbida, non creo que fose catalán, entre outras cousas, porque entón non tería elixido o Día da Hispanidade para chegar a América. Eu inclínome máis ben pola teoría que avanzou o gran Xosé Cermeño nun artigo hai anos: que Cristóbal Colón podería ser suramericano. Por afinar a súa tese, eu inclínome por que fose arxentino. E isto non só porque existe en Buenos Aires o teatro Colón (non pode ser casualidade), senón tamén porque, salvo en que era de natural antipático, hai na peripecia e a actitude de Colón trazos inconfundiblemente porteños: a súa confianza en si mesmo, case rayana na inmodestia, a súa labia para convencer a raíña Isabel para que financiase unha empresa tan cara e arriscada… Ata as peculiaridades lingüísticas que se detectan nas súas cartas, e que tanto han dado que pensar aos filólogos, explicaríanse facilmente se considerásemos que están escritas por alguén que escribía en castelán, pero pensaba en lunfardo. Polo menos, eu imaxínomo perfectamente na proa da Santa María, oteando o horizonte e tarareando o Volver que cantaba Gardel, buscando «o parpadeo das luces de lonxe». Figúrome a súa decepción inicial ao ver que se desviou e que no canto da Buenos Aires chegara ás Bahamas, e logo a súa satisfacción ao decatarse de que se trataba dun paraíso fiscal.
De confirmarse, esta teoría resolvería moitas controversias; porque entón serían os americanos quen terían descuberto Europa, e o descubrimento de América non sería tal descubrimento senón un regreso, motivado talvez máis pola nostalxia que polo afán de lucro. Pero supoño que esta hipótese tampouco gustaría (para empezar, no Uruguai). Se o pecado de Colón foi conectar un continente con outro, dá igual onde estivese o seu berce. A pregunta que queda no aire é se había algunha alternativa, e se esa alternativa fose mellor ou mesmo distinta.