Aplicando o refrán de burro grande ande ou non ande, o relatorio marco do 40 Congreso Federal do PSOE, que se celebrará do 15 ao 17 de outubro, é un tocho de 304 páxinas e 2.732 medidas, redactadas con esa xerga habitual da política que vai da logomaquia desternillante de Cantinflas á parte contratante da primeira parte da xenialidade de Groucho Marx. Un batiburrillo, no que varios centos de palabras (transversal, global, estratéxico, prioritario, innovación, entre outras moitas) repítense unha e outra vez, e igual serven para un descosido que serven para un roto.
Ante tal verborrea, chama, con todo, profundamente a atención que o desafío político máis importante que temos en España -o do secesionismo catalán- mereza menos de tres liñas. E preocupa aínda máis, se cabe, o que delas se deduce: «A España multinivel moderna é a que ofrece canles democráticas de diálogo e pacto no marco da lei para dar saídas a situacións como a de Cataluña, en clave de maior afondamento do Estado das autonomías». Nada máis. ¡Nin nada menos!
Nada menos, si, porque o documento socialista, que utiliza o termo multinivel cun significado asentado na teoría federal -o referido aos niveis de poder territorial (local, rexional, nacional) dos Estados descentralizados- cóanolo tamén para algo moi distinto: subliñar que a solución sanchista ao desafío catalán (e aos similares que puidesen platearse ou xa o están) abordarase «en clave de maior afondamento» da autonomía de cada territorio.
Dito en román paladino: a España multinivel, baseada en «a sensibilidade cara a sentimentos de pertenza diversos», traducirase no establecemento de diferentes niveis de autonomía, a favor dos separatistas que, ¡oh gran causalidade!, son agora, e seguirán sendo previsiblemente no futuro, os que permitirán a Sánchez gobernar, mesmo se perde as eleccións, sempre que a oposición non obteña maioría absoluta no Congreso.
Esa nova forma de caciquismo, na que, como no clientelismo de toda a vida, intercámbianse influencias -neste caso poder en Madrid por poder e diñeiro nos territorios cuxos partidos gobernantes apoian ao PSOE- non só imporá con máis forza que nunca a desigualdade entre as rexións que poidan condicionar cos seus votos a gobernabilidade e as que non, senón que tenderá, pola súa propia natureza, a favorecer a aparición, ou o fortalecemento, baixo a bandeira de entrar na pillota, de partidos nacionalistas, nos lugares onde hoxe non existen ou son débiles.
Non hai que ser un xenio para darse conta de que tal dinámica infernal, marcada pola competencia de todos contra todos e polos agravios mutuos e xeneralizados, acabaría máis pronto que tarde esnaquizando a unidade estatal e facendo naufragar o proxecto de España no medio dun baño de egoísmo e insolidariedade que faría sinxelamente imposible ese mutuo afecto territorial que mantén vivos aos Estados nacionais.