A vida en comunidade que xorde nos edificios en réxime de división horizontal puido verse alterada, especialmente antes da pandemia, pola proliferación de aproveitamentos vacacionais que deu lugar ao que veu a chamarse o proceso de gentrificación, particularmente acusado nas grandes urbes.
Son múltiples os problemas á hora de xestionar leiras, como ruídos, falta de respecto ás normas de convivencia, sucidade, inseguridade e, mesmo, actos vandálicos como elementos negativos da presenza deste tipo de vivendas. Como contrapartida, existen propietarios que adquiren os pisos coa finalidade de destinalos a uso turístico, por consideralo máis rendible que o alugueiro tradicional.
Con todo, as molestias aos veciños provocan que cada vez máis xestores de leiras acudan a notaríaa trasladando a súa preocupación sobre a posibilidade de que se destinen vivendas do edificio a uso turístico e expondo a modificación estatutaria precisa para restrinxir este destino.
A posibilidade de acordar a prohibición do alugueiro turístico pola comunidade de propietarios foi introducida polo Real Decreto-Lei 7/2019 de 1 de marzo de medidas urxentes en materia de vivenda e alugueiro. Este decreto reformou a Lei de Propiedade Horizontal (LPH) introducindo en materia de vivendas de uso turístico o voto favorable das tres quintas partes do total dos propietarios que, á súa vez, representen as tres quintas partes das cotas de participación para que as comunidades de propietarios poidan limitar ou condicionar o exercicio desta actividade.
Discutíndose inicialmente sobre que ha de entenderse por «limitar ou condicionar», a Dirección Xeral de Seguridade Xurídica e Fe Pública admite que nesa expresión cabe incluír a prohibición absoluta.
No entanto, estas cláusulas limitativas terán cabida só respecto do alugueiro turístico no marco da normativa sectorial que regule o exercicio da actividade de uso turístico de vivendas e do réxime de usos establecido polos instrumentos de ordenación urbanística e territorial; pero non permite que esa excepción á norma xeral da unanimidade acade a outros acordos relativos a outros usos da vivenda, como é o mero alugueiro vacacional ou, en xeral, o alugueiro de curta duración. O acordo da xunta de propietarios que prohiba o arrendamento turístico non ten efectos retroactivos. No ano 2019 estableceu que con esa mesma maioría poderíase adoptar o acordo polo que se establezan cotas especiais de gastos ou un incremento na participación dos gastos comúns da vivenda onde se realice dita actividade, sempre que estas modificacións non supoñan un incremento superior ao 20 %.
No caso de que aínda tras adoptarse os acordos prohibitivos expresados instalásese un aproveitamento turístico, o presidente da comunidade de propietarios podería requirir o cesamento inmediato destas actividades e iniciar as accións xudiciais procedentes.