A política, problema número uno

Fernando Ónega
Fernando Ónega DESDE A CORTE

OPINIÓN

POOL. Bernardo Díaz / O Mundo

17 oct 2020 . Actualizado ás 10:19 h.

Como agudamente detectou Ignacio Varela (O Confidencial), o barómetro do CIS fixo varias preguntas sobre a clase política: o seu comportamento, os partidos, o Goberno, a corrupción e os problemas políticos xenerais. Sumadas todas as respostas, sae que un 40 por cento dos consultados sitúan aos políticos e ás súas organizacións e institucións como o primeiro problema do país. Por amais da pandemia, que xa é dicir. Ata agora dominaba a situación económica ou o paro, e os políticos aparecían en segundo ou terceiro lugar. Se agora non aparecen formalmente no número 1 do podio, é por iso: porque as cuestións expostas na enquisa aparecen divididas. Pero a suma dá o resultado que dá.

Creo non esaxerar se digo que nunca en democracia viuse un panorama tan desolador. E ademais, con tendencia a crecer. O descrédito dunha función nobre como a política provoca danos colaterais difíciles de medir: fomenta a desconfianza nos representantes; contribúe a que a sociedade busque líderes non contaminados polo desgaste xeral, pero que non demostraron o seu valía; escorrenta da función pública aos grandes talentos porque todos foxen de algo desprestixiado e, en consecuencia, deixa a gobernación e a representación social en mans que, sen ánimo de ofender e facendo as excepcións de rigor, pódense cualificar como mediocres. De aí provén a consideración --probablemente pouco xusta, pero moi estendida-- de que nestes momentos temos a peor clase política de toda a etapa democrática.

Pero non se trata só da calidade persoal, que sempre será discutible. Trátase da calidade e o traballo do conxunto. E cando iso se perde, convén lembrar un antecedente histórico: o manifesto da ditadura de Primo de Rivera baseábase na súa aversión á clase política que, ao parecer, era compartida por gran parte da sociedade de 1923.

Case cen anos despois, España non é aquela España e non se pode pensar en algo parecido, pero é unha lección da historia que non convén esquecer. Nos tempos en que estamos, se os políticos vocacionais faltan ou fallan, aparecen os oportunistas. É a época dos Trump, os Bolsonaro ou os Berlusconi. É a época dos populismos. Ou tamén dos grandes técnicos, chamados para resolver situacións extremas e que se comportan como auténticos mercenarios. Con frecuencia, para demostrar poderío ou para enriquecerse á sombra e cos beneficios do poder.

Iso é o que nos estamos xogando ou nos fan xogar neste momento. Falta un apertón máis da crise sanitaria e un agravamento da crise económica para unha destas dúas respostas populares: ou abstención por desapego ou voto aos extremistas, non porque se queira que gobernen, senón como castigo a quen decepcionan e como expresión do cabreo nacional.