O pecado do brión

Miguel-Anxo Murado
Miguel-Anxo Murado VOLTA DE FOLLA

OPINIÓN

08 dic 2019 . Actualizado ás 05:00 h.

Deixouse de facer cando a sociedade se deu conta de que era unha barbaridade. Alégrome por iso, pero o razoable non quita o nostálxico. Sen un chisco de culpa, os recordos serían insípidos. Así que eu recordo con cariño aqueles tempos en que o noso pai nos levaba a buscar o brión para o belén. Subiamos ao Simca 1000 e iamos á nosa patria, que é Meira de Lugo e os seus arredores. No silencio frío e húmido do vento da serra buscabamos o brión nos muros de pedra que separan as leiras, nas cortizas das árbores desprovistos de follas, nas rocas grises e grandes que brotan nas marxes da suave, abrandada Terra Chá, a douce France galega. Sabiamos que tiñamos que procuralo na cara norte dos troncos e os muros, onde dá menos o sol, salvo nas fragas tupidas e escuras, onde o labirinto de luces fai que creza por todas partes.

Nenos de cidade pequena, pero sangre rural, esta era unha oportunidade única para tocar fisicamente a paisaxe, para rasparse as mans nas pedras e acariñar o veludo verde do brión, a moqueta antiga da terra. Ao pelar as pedras, delicadamente, como quen levanta unha tirita dunha ferida viva, notabamos nas pequenas mans espidas a humidade e a terra. O que sentiamos, penso agora, era o contacto perdido coa paisaxe que, nese momento, facíasenos de súpeto un tacto coñecido, como un cego que, palpando, recoñece ao seu can ou á súa cadeira de brazos. Lembro mirar enfeitizado como os bichos me percorrían as mans sucias e xeadas mentres depositaba a fráxil folla de brión no maleteiro do coche.

Lémbroo con afecto, pero laméntoo enormemente, porque o brión é unha criatura extraordinaria. Estaba neste mundo antes que o ser humano. Ten centos de millóns de anos. Pisárono os dinosauros. É un sobrevivente, un ser vivo que acertou na súa estratexia para resistir: apostando pola simplicidade evolutiva e aproveitando os lugares que non queren outras plantas. Como nós, está en gran parte feito de auga. Como nós, é un agricultor que non só se adapta á súa contorna, senón que o modifica e cultívao, regándoo e sementándoo de sales minerais. Son case un centenar as nacións que forma o brión en Galicia, algunhas tan estrañas como o ouro de trasgo, que brilla cun verde fosforescente na escuridade das covas. Fai que as fachadas de granito dos palacios e as igrexas non sexan tan duras á vista. É unha dos primeiros sinais da vida que volve despois de que un incendio destrúa un bosque. É místico: pode mesmo revivir despois de que unha seca o agoste. Creo que non vin xardín máis fermoso na miña vida que aquel que visitei unha vez nun templo no Xapón e que estaba feito con distintos tipos de brión de tonalidades e texturas diferentes.

O caso é que, con aquel brión que recolliamos, puñámoslle un céspede ao Nacemento. O meu pai fixera unha instalación eléctrica para que se iluminase o Portal e as cabanas dos pastores, e o brión, húmido, arreaba uns calambrazos do leite. De cando en vez, unha oruga escura e brillante aparecía entre a pelame verde do brión, e arrastrábase lenta e inquietante entre os pastores de plástico, os reis e os soldados romanos. E entón os nenos, instruídos nas ilustracións do catecismo da preparación para a Primeira Comuñón, sinalabámola e diciamos, listillos: «¡O Pecado Orixinal! ¡O Pecado Orixinal!».