Deixei pasar a época de eleccións para que tamén, iluso de min, pasase o cabreo electoralista suscitado polos debates. Non se preocupen, non vou dar a charanga escandalizándome aquí coas barbaridades que oímos e non foron contestadas; eran outros os que deberían facelo. Quero centrarme nunha afirmación-proposta programática (¡carallo, que doado sae isto da linguaxe politiqueiro!), que, aparentemente, pasou desapercibida e que a min me deixou estupefacto. Fíxoa o señor Aitor Esteban nunha das súas intervencións mentres defendía de forma aburrida e pousada a sólida política do PNV no País Vasco. No medio do hastío e de somos fantásticos que ben o facemos, de súpeto, ¡un estremecemento!: «Hai que deixar de investir en investigación básica e dedicarse a financiar proxectos aplicados» (ou algo moi parecido). Aburrido como estaba e repanchingado no sofá, peguei un brinco e lembrei ao admirado Forges: ¡Gensanta, que di este señor!
Inmediatamente ocorréulleme que había dúas explicacións. Ou non ten a máis mínima idea dos que está a falar, é dicir non sabe nada de política de I+D+i (e os seus asesores menos), ou fai bo aquilo de que como os de Bilbao nacen onde lles dá a gana, tamén, se queren, do frontón de Elorrieta sácannos un acelerador de partículas.
Afortunadamente a realidade é outra, e os bos centros de investigación vascos e os excelentes científicos que existen en Euskadi, que son tropa, porán estas afirmacións e a quen as din no seu sitio, e todo quedará nun descoido de campaña, pero tamén toca os narices que teña ocorrido naqueles momentos -léase período electoral- en que todos os políticos se acordan da ciencia e da cultura para, a abrazo seguido, se che vin non me acordo.
Para que vou aburrirlles con exemplos que deixan moi claro que a ciencia básica é iso, a base da ciencia, do coñecemento e da ciencia aplicada. Que non hai atajos e que por moi de Bilbao que se sexa, a auga non se converte en viño nos batzokis nin polo Nervión baixo leite e mel. Para que desde Stanford, o MIT ou as grandes factorías vascas, «de súpeto» teñan aparecido, as técnicas de edición do xenoma, Internet ou un equipo de resonancia magnética, foron necesarios moitos anos de investigación fundamental de matemáticos, físicos, químicos, enxeñeiros e médicos para que o señor Esteban poida ter unha detallada imaxe do seu cerebro onde se poden apreciar con precisión forma e función. O triste é que, se puidésemos observar o contido das súas ideas sobre o futuro da ciencia, lamentablemente veriamos o mesmo que en moitos políticos, o baleiro máis espantoso.