Os males de «adoecer»

Francisco Ríos Álvarez
Francisco Ríos A MIRADA NA LINGUA

OPINIÓN

21 sep 2019 . Actualizado ás 05:00 h.

Poucos verbos xogan tantas malas pasadas como adoecer. Significa ‘ter ou padecer algún defecto ou mal'. Séguelle un complemento introducido por de que expresa aquel defecto. Valga como exemplo o título co que un xornalista deportivo encabeza a súa crónica: «España volve adoecer de mal de altura». Esa España é a selección feminina de fútbol.

O problema é que demasiadas veces se utiliza erroneamente adoecer co sentido de carecer'. ‘O mesmo cronista de máis arriba faino na súa información: «As nosas saltaron ao verde dispostas a cambiar a historia, a mesma que adoece de vitorias ante o veciño galo».

Os lingüistas combaten ese uso. Aínda que algúns, talvez desbordados por esa gota fría do adoecer ‘carecer' que todo o alaga, titubean. Mostra diso é que un par de dicionarios rexistran esa acepción. Talvez a non moito tardar os gardiáns da ortodoxia tamén acaben por exporse a súa aceptación. Á fin e ao cabo, se a metade de quen o empregan utilízano con ese sentido... Así, algún día, tras indicarlle ao médico que «Encarnita adoece de golondrinos», a súa nai poderá dicir sen temor a errar que na súa casa a rapariga «adoece de fármacos con que tratalos». Unha pena.

Entre quen loitaron con firmeza contra o uso impropio de adoecer está o filólogo e académico mexicano José G. Moreno de Alba, que sitúa a orixe máis remota desta voz no latín dolescere (verbo incoativo de dolere, ‘doer'). De aí pasou ao español como dolecer, forma desaparecida hai séculos.

O outro problema con este verbo como centro é o abuso da fórmula adoecer de falta de algo. No seu momento foi proposta como alternativa a adoecer ‘carecer', pero a resposta desbordou aos seus impulsores como un río Segura fose de nai. Así, unha publicación relixiosa afirma que o informe dos Franco sobre a inhumación de leste «adoece de falta de rigor». Aí úsase adoecer co sentido de ter ‘algún defecto' e leste é a «falta de rigor». O problema é de exceso, o que mata o estilo, pois pode dicirse o mesmo con máis sinxeleza: «carece de rigor». Se se tratase dun uso ocasional non valería a pena nin comentalo. Pero se lle preguntamos a Google pola secuencia exacta adoece de falta de dános 162.000 resultados.

Claro que peor é que 179.000 internautas teñan escrito «adoece de cultura».