A toga e o xabaril

Miguel-Anxo Murado
Miguel-Anxo Murado VOLTA DE FOLLA

OPINIÓN

ED

16 jun 2019 . Actualizado ás 05:00 h.

Todos os anos por estas datas o Concello de Lugo obriga aos veciños a elixir entre o imperialismo e a barbarie. Refírome, está claro, á celebración do Arde Lucus, que foi onte e antonte, e que consiste en que a xente decide se se visten de romanos ou de celtas, ou como lles queremos chamar.

A primeira ollada, dá a impresión de que gañan os romanos por goleada. Talvez sexa porque a súa roupa parece máis simple e máis cómoda de levar -entón non era así, pórse a toga era tan difícil que requiría a axuda dun escravo-. Ou talvez sexa un recoñecemento do feito de que os romanos tamén gañaron na realidade. E non precisamente por unha cuestión de confort no vestir, senón porque as súas armas eran mellores e a súa administración máis eficiente. As súas leis aínda se estudan -e suspenden- en Dereito. A súa lingua hase desenvolvido ata acadar a perfección no galego e o asturiano. O de Roma hai que recoñecer que foi un éxito total. Témome que Lugo mesmo é un gran argumento en favor do imperialismo, cando un o compara, por exemplo, co castro de Baroña en termos de habitabilidade e planificación do chan urbanizable. Rede de sumidoiros, estradas, pontes polos que aínda se circula… Roma, máis que un proxecto militar era un imperio de enxeñeiros, unha empresa pública de construción de camiños, canles e portos que respondía as siglas comerciais SPQR. Ao final, aquel investimento en infraestruturas foi o que acabou pondo aos bárbaros entre a espada curta romana e a parede de sillería con morteiro. «Que fixeron os romanos por nós?», preguntábase indignado na Vida de Brian (1979) aquel activista da Fronte Popular de Judea -ou da Fronte Xudaica Popular, non lembro ben-. A resposta podía ter sido: «Fixéronnos a nós».

A min si, sen dúbida. Nacín a beiras dunha vía romana (a XIX). Para ir ao colexio pasaba baixo a porta dunha muralla romana. E no verán, cando ía bañarme ao río, cruzaba unha ponte romana que estendía os seus brazos sobre un río de nome romano, o Minius, o Miño. De neno facíame graza que a miña cidade fose fundada por un tipo chamado Bruto (Decimo Xuño), pero logo vin con orgullo que ese apelido era o dunha estirpe de tiranicidas. En fin, que, como San Pablo, podería eu moi ben dicir aquilo de civis romanus sum, son un cidadán romano.

E ao mesmo tempo, con todo, pertenzo a unha xeración que se educou con Asterix, en cuxas páxinas ilustradas aprendemos a estrañar a caza do xabaril, a desorde da cea comunal en torno ao lume e a liberdade dos antigos bosques sacros. Lugo, precisamente, era un deles, un lucus silente, un bosque inquietante e silencioso, tallado por orde dos agrimensores das lexións. Algunha vez soñei, e escrito, que aquel antigo bosque latexa aínda baixo a cidade e pode brotar algunha noite para reclamar a cidade; e cada vez que leo esas noticias que contan avistamentos de xabarís na avenida de Ramón Ferreiro ou no barrio de Montirón penso que son os espíritos dos vellos guerreiros, que volven para recoñecer o terreo no que crecía o carballo e o muérdago á luz da lúa.

Ao final, pois, non hai tal disxuntiva no Arde Lucus, porque celtas e romanos acabaron sendo o mesmo. Iso somos, no fondo, os galegos, como todas as vilas de Europa: unha aliaxe de civilización e barbarie, fillos e pais de imperios, as súas vítimas e beneficiarios.