A pandemia afastou a Galicia das rexións máis ricas da UE

MERCADOS

JUAN S.G.

O PIB per cápita dos europeos caeu un 4,4 %, en contraste co derrubamento do 8 % da riqueza dos galegos que, máis de dous anos despois, ven reducida a súa renda pola inflación

07 ago 2022 . Actualizado ás 05:00 h.

A riqueza que xera un cidadán luxemburgués ao longo dun ano (101.800 euros) é case cinco veces maior que a dun galego (21.900 euros). Polo menos, iso é o que din as estatísticas de Eurostat . O produto interior bruto (PIB) per cápita do Gran Ducado é o máis alto da Unión Europea (UE). Como o conseguiron? Atraendo a multitude de sociedades. O cebo: un sistema tributario que lles permite reducir ao mínimo as facturas fiscais. Bancos, consultoras ou grandes multinacionais do consumo teñen un pé no país, que tan só conta cun cuarto da poboación de Galicia. A máis de 1.300 quilómetros de distancia, a postal é ben diferente. Se case o 30 % da riqueza dos luxemburgueses provén do sector financeiro, en torno ao 6% da dos galegos xéraa o téxtil, o gran motor da economía, xunto co sector do automóbil.

Neste recuncho do noroeste peninsular estase máis exposto á crise, como demostra o feito de que a pandemia levou por diante o 8 % da riqueza per cápita dos galegos e fixo retroceder á comunidade a limiares de fai cinco anos. Que pasou cos nosos veciños máis ricos? Os luxemburgueses capearon a crise sen maiores problemas. É máis, o seu PIB per cápita creceu un 0,89% (900 euros máis ao ano). E non son a excepción. Na rexión capital de Dinamarca (Hovedstaden), a máis podente, os cidadáns viron crecer a riqueza per cápita un 1,31 %, ata os 69.700 euros.

A fenda non só se agrandou coa pandemia. Ambas as rexións viron crecer o seu PIB per cápita un 19 e un 27,4 % nos últimos dez anos, fronte ao 9 % de Galicia. O coronavirus só viño a agrandar un pouco máis as diferenzas.

Agora ben. Canto nos afastamos do furgón dianteiro de rexións máis desenvolvidas da Unión Europea? No seu conxunto, a riqueza per cápita retrocedeu un 4,47 %, en contraste co 8 % de Galicia, así que se pode dicir que demos un bo paso atrás na converxencia coas rexións máis desenvolvidas, mesmo con aquelas que tamén viron reducida a súa riqueza, como é o caso de Hamburgo (Alemaña). O seu PIB per cápita descendeu un 4,31 %, ata os 64.400 euros, practicamente a metade das perdas encaixadas por cada galego. Iso si, a pandemia veu reducir as distancias, polo menos de forma temporal, coas comunidades máis desenvolvidas de España, como Madrid, Cataluña ou Baleares, cuxos PIB per cápita derrubáronse no ano 2020 de forma máis acusada, un 11 %, 10,9 % e 22,7 %, respectivamente.

Desde entón pasaron moitas cousas que condicionaron aínda máis o proceso de converxencia dos galegos coa renda media dos europeos. E é que non é só o PIB o que marca as distancias. Unha rexión pode xerar moita riqueza, pero ver minguada a renda dispoñible por culpa da inflación.

A ameaza da inflación

E iso é precisamente o que está a ocorrer. A pesar de que a economía aínda mantén certo crecemento inercial, a renda das familias empeza a retroceder porque a vida se encareceu moito máis rápido.

Á fenda que aínda arrastraba en termos de PIB Galicia, rexión en transición, súmase agora o impacto da inflación. O índice de prezos ao consumo (IPC), que marca o encarecemento da cesta da compra, xa se sitúa por amais do 11 % respecto de hai un ano na comunidade. A media na UE sitúase no limiar do 9,6 %. Tendo en conta que o PIB do segundo trimestre en Galicia apenas avanzou un 0,8 %, segundo datos da Autoridade Independente de Responsabilidade Fiscal (AIReF), mentres na UE o crecemento foi do 4 %, poderíase concluír que a fenda entre rendas está a agrandarse: «Se só fóra pola pandemia, non habería efectos duradeiros, pero a longo prazo non me atrevería a dicilo. Hai outros factores que están a pesar, como a guerra en Ucraína, o transporte ou a inflación», sostén o catedrático de Economía da Universidade de Cantabria, José Villaverde. Eses factores cébanse coas economías que arrastran máis problemas estruturais, como a baixa produtividade e o escaso investimento público en innovación que, segundo os informes de competitividade da Comisión Europea, caracterizan a Galicia.

O 54,5 % dos fogares galegos perderon entre 1.000 e 5.000 euros durante a pandemia. Dous de cada dez dixeron adeus a máis de 5.000 euros dos seus ingresos anuais, segundo o Instituto Galego de Estatística (IGE). E un dato anticipa novas perdas de renda tras a tregua do 2021: España é o segundo país europeo onde máis se afundiron os ingresos per cápita (un 4,1 %) no primeiro trimestre do ano, en comparación co recorte do 1,9 % dos franceses e do 1,7 % dos alemáns, segundo a OCDE. Tendo en conta que a inflación en Galicia (11,1 % en xuño, último valor dispoñible) é máis alta que a media española (10,2 % nese mesmo mes) e o ritmo de crecemento estimado é menor, pódese deducir que as perdas para o peto dos cidadáns serán maiores na comunidade galega, que se caracterizou desde o 2000 por un ritmo áxil para converxer coa media europea, segundo apunta a organización nun informe.

Salarios

A retardación da actividade e a inflación persistente son as principais ameazas á converxencia, pero non hai que perder de vista a evolución dos salarios. En Alemaña, nos primeiros meses do 2022 xa estaban a subir por convenio ao redor dun 4 %. En Francia , ao redor dun 3 %. En España, e en Galicia, onde a vida se encareceu con máis rapidez, apenas acumulan unha subida media do 2,4 %, recortando máis a renda dispoñible dos fogares.

A fenda produtiva separa á rexión das máis competitivas de Europa

  

Ao contrario do que adoita ocorrer durante a crise económica, na pandemia reduciuse a distancia entre a riqueza dos galegos e a de madrileños ou cataláns. Pero non ocorreu o mesmo coa das rexións máis desenvolvidas de países como Alemaña ou os Países Baixos. Por que? No conxunto de España, Galicia non ocupa unha posición destacada como potencia turística, o sector máis golpeado polas restricións á mobilidade. Si é unha fonte de ingresos importante para as comunidades do Mediterráneo. E, a diferenza de rexións con gran peso industrial, como o País Vasco, en Galicia segue tendo unha importancia estratéxica o sector primario, que colleu impulso nos meses de peche. Iso explica que haxa capeado mellor o temporal e, aínda que viu reducida a súa renda dispoñible per cápita, conseguiu rabuñar postos —de duodécima no 2019 a novena no 2021, segundo o INE—.

Agora ben, a súa economía, onde predomina o sector servizos, é menos produtiva e competitiva que a media europea. «Arrastramos un problema: a estrutura produtiva do país, cun sector servizos moi desenvolvido, pero que é pouco produtivo. En canto veñen mal dadas, a caída é máis profunda», explica Villaverde.