O novo marco normativo estatal para a prevención e loita contra a fraude reduce o atractivo do que gozaban ata agora dúas figuras previstas na Lei do Dereito Civil de Galicia, os pactos de mellora e apartación, coñecidos como herdanzas en vida
01 ago 2021 . Actualizado ás 05:00 h.O pasado sábado 10 de xullo, publicouse no Boletín Oficial do Estado (BOE) a Lei 11/2021, de 9 de xullo, de medidas de prevención e loita contra a fraude fiscal, en transposición da correspondente directiva comunitaria. A citada norma modifica ata 19 leis; entre as que se atopan a Lei Xeral Tributaria e as dos principais tributos: IRPF, Sociedades, IVE, Impostos Especiais, Renda de non Residentes, Patrimonio, Sucesións e Doazóns e Imposto sobre Transmisións Patrimoniais e Actos Xurídicos Documentados.
Dita norma introduce novidades, entre as que cabe destacar, entre outras, a limitación cuantitativa dos pagamentos en efectivo a 1.000 euros; a regulación das entradas domiciliarias en procedementos de inspección tributaria tras as esixencias establecidas previamente polo Tribunal Supremo; o réxime de recargas por extemporaneidad; o endurecemento das condicións para acceder ás vantaxes fiscais das Sociedades de Investimento de Capital Variable (Sicav); o endurecemento do réxime fiscal das Sociedades Anónimas Cotizadas de Investimento Inmobiliario (Socimi); a listaxe de debedores tributarios; as obrigacións de información en operacións con criptomonedas e a prohibición de amnistías fiscais.
Para a comunidade galega, revisten especial interese e transcendencia as novidades que afectan á regulación da acumulación de doazóns, para incluír os supostos de contratos e pactos sucesorios con entrega de presente en vida do causante, e á tributación das transmisións de bens adquiridos en virtude dos devanditos pactos sucesorios propios do Dereito Civil de Galicia. Os pactos sucesorios (comunmente coñecidos como herdanza en vida) atópanse regulados na Lei de Dereito Civil de Galicia. Entre os pactos sucesorios destacan fundamentalmente os pactos de apartación e os pactos de mellora. Á súa vez, estes últimos poden realizarse con ou sen entrega de presente, en función de se o beneficiado polo pacto -ao que denominaremos mellorado- adquire o ben ao formalizar o pacto sucesorio ou con posterioridade ao falecemento da persoa que transmite o ben ao que chamaremos mejorante.
Aínda que ditas figuras sucesorias presentan diferenzas, o certo é que ambos os pactos se consideran xuridicamente transmisións lucrativas mortis causa, tal e como os decretou o Tribunal Supremo, referendando o previamente establecido polo Tribunal Superior de Xustiza de Galicia, por iso é polo que devanditos pactos sucesorios tributen segundo o Imposto sobre Sucesións e Doazóns. Ata a recente Lei 11/2021, a tenor do previsto na Lei de Imposto sobre a Renda das Persoas Físicas, os pactos sucesorios con entrega de presente (incluída a apartación) non xeraba ganancia patrimonial para o mejorante e, en cambio, si actualizaban valores para o mellorado. Dito doutro xeito: se o beneficiado polo pacto sucesorio transmitía posteriormente o ben adquirido, á hora de calcular a eventual ganancia ou perda patrimonial, o valor de adquisición era o declarado no Imposto sobre Sucesións e Doazóns. Se a iso unimos que, na nosa comunidade autónoma, desde o pasado 1 de xaneiro de 2020, a redución por parentesco no Imposto sobre Sucesións foi ampliada a un millón de euros por herdeiro en liña directa, estas «herdanzas en vida» resultaban, en Galicia, atractivas desde o punto de vista fiscal.
Este escenario cambia coa Lei 11/2021. Aínda que non altera a natureza xurídica mortis causa dos pactos sucesorios con efectos de presente e tampouco imputa ganancia patrimonial ao mejorante, si introduce un importante cambio con repercusión para o mellorado ao restrinxir a actualización de valores se este transmite o ben antes de que transcorran cinco anos desde a súa adquisición, sempre que non falecese o causante-mejorante.
Así, de transmitirse o ben antes de producirse calquera dos dous feitos anteriores, o mellorado se subrogará na posición do causante no que respecta ao valor e data de adquisición, segundo o previsto na nova redacción do artigo 36 da Lei do Imposto sobre a Renda das Persoas Físicas. En consecuencia, a efectos de ganancia patrimonial, entenderase que o mellorado adquiriu o ben na mesma data e polo mesmo valor que o mejorante. A nova regulación, no que respecta á actualización de valores, resulta aplicable ás transmisións de bens efectuadas con posterioridade á súa entrada en vigor con independencia da data na que se outorgou o pacto sucesorio con entrega de presente.
En conclusión, as modificacións tributarias introducidas pola recente Lei 11/2021 implican que, desde o pasado 11 de xullo de 2021, todas as transmisións de bens, adquiridos mediante pacto sucesorio con entrega de presente, que se produzan nos 5 anos posteriores a aquel, se o causante non faleceu antes da transmisión, terán como data e valor de adquisición os do respectivo causante. Tales medidas reducen o atractivo fiscal do que gozaban ata o momento os pactos sucesorios galegos, polo que haberá que estar moi atentos a cal será a incidencia real da nova regulación estatal nunha figura xurídica que se atopaba tan arraigada na sociedade galega.
Mateo González González. Economista, Despacho Torres Díaz S.L.P