Esta nova titulación podería arrincar no curso 2022-23 de forma simultánea nas tres universidades. A comunidade sería unha das poucas de España que imparte este grao e multiplicaría a atracción de empresas e empregos
02 may 2021 . Actualizado ás 18:12 h.Tres universidades e o mesmo obxectivo. Galicia queren pór en marcha canto antes un deses títulos sen paro: o grao de Intelixencia Artificial.
Nos próximos días, a UDC, a USC e a UVigo agardan comezar os traballos para deseñar o plan de estudos. De estar listo este xullo, ou como tarde en setembro, o grao podería comezar no curso 2022-23. É o prazo máis optimista.
A consellería de Educación presentaba o pasado xaneiro o estudo Galicia 2030: perfís profesionais de futuro e novas titulacións e especialidades universitarias. É o documento de traballo para a elaboración do novo mapa de títulos 2022-26. Desde a Xunta apuntan a que ese mapa será o resultado dun acordo entre as tres universidades. «O ámbito da Intelixencia Artificial formará parte desde mapa que se atopa en fase de diálogo», explican.
O deseño
A idea é que o grao de Intelixencia Artificial sexa unha titulación única que se imparta á vez nas tres universidades. Sería o quinto título destas características a nivel nacional despois dos de Madrid, Barcelona e País Vasco. Os dous primeiros anos serían comúns. Nos dous últimos, cada facultade tería a súa especialización. As prazas, 150. Medio centenar por centro.
Vea neste título unha evolución natural. «O mercado está famento de talento. As empresas chaman porque necesitan xente. Ademais, cada vez estase especializando máis o traballo e é moi probable que dentro duns anos a esixencia destes titulados sexa tamén enorme, sen menoscabo das outras especializacións. Vai haber traballo para todos e o feito de contar con especialidades, uns en análises dos datos, outros en enxeñería informática clásica, outros en IA, vai dar un enorme valor engadido a Galicia», di o decano do centro, Luis Hervella. E é que a Intelixencia Artificial é presente. Está no coche autónomo, nos teléfonos ou nos reloxos intelixentes, pero tamén na industria ou na sanidade. Os coñecementos das universidades terán que estar máis que conectados. «Na IA participa a robótica, a Internet das Cousas, a computación, a estatística, ou a informática de altas prestacións. Involucra moitas partes, tanto da informática, como das ciencias que están preto de ela», explica Hervella desde a Universidade da Coruña. Unha institución que traballa na futura Cidade dás TIC. O seu campus científico terá 30.000 metros cadrados, catro graos, unha decena de másteres e centros de innovación. Ademais, vai dar servizo a todas as empresas da contorna. A Cidade dás TIC será ademais a sede dun Nodo da Estratexia Nacional de Intelixencia Artificial. «Hai que ter en conta a relación que vai ter coa contorna de empresas da zona relacionadas coas TIC, e a importancia da súa implantación para toda a comunidade. Ter os tres títulos máis relacionados coa enxeñería informática aquí, que estean centralizados na facultade, é fantástico», apunta Hervella.
Tena deseñado o grao desde o 2020. Ademais da motivación dos seus docentes, contaron cun comité asesor formado por quince profesionais de empresas, administracións e centros tecnolóxicos relacionados coa materia. «É un grao innovador que pivota sobre catro liñas mestras: unha base científica e tecnolóxica, unha formación intensa en modelos da IA e tecnoloxías intelixentes, unha forte presenza das ciencias sociais e xurídicas, humanidades e ciencias da saúde, e unha metodoloxía docente orientada a proxectos ou probas de concepto sobre retos e casos de uso de interese xeral», explica Julia González, a directora da Escola Técnica Superior de Enxeñaría. A súa perspectiva sobre esta formación é integradora e transversal. O gran reto, ter integrado tantas áreas de coñecemento. «Estamos a falar de dous centros singulares de investigación —Citius y Cimus—, sete facultades e escolas, sete departamentos e 16 áreas de coñecemento. É unha proposta tan ambiciosa coma necesaria para Galicia», di González que cre que as 50 prazas que se ofrecerán cada ano é unha proposta «comedida». «Non se trata de encher de golpe o sistema universitario destes titulados. O sensato é ir atendendo ás necesidades e equilibrar oferta e demanda», remarca.
Galicia sumaríase así a nivel universitario ás estratexias de IA nacionais e europeas. A comunidade quere mesmo trasladar estes coñecementos a todas as etapas formativas. «O bo da informática é que os alumnos poden traballar en sectores moi distintos, que non pensabas de forma directa. A evolución das empresas, da sociedade e da tecnoloxía van nese camiño. Hoxe falamos disto, pero en pouco tempo é posible que falemos de computación cuántica, porque xa estamos traballando aí». É o punto de vista do director da Escola Superior de Enxeñaría Informática de Ourense, da UVigo, o centro que pediu este grao. Francisco Javier Rodríguez pon o foco na boa formación do profesorado na materia e nas oportunidades que se abren para alumnos, empresas e para a área de influencia do centro. «Xa hai sistemas que investigan na industria 4.0 sobre como detectar que unha máquina vai fallar; xa se traballa no Big Data pero, con este grao, o alumnado estaría formado nun ámbito máis especializado. A demanda de alumnos é tremenda e co covid non caeu. Teñen a posibilidade de traballar onde queiran. Estou contento ademais de que algunhas empresas puxeran a súa segunda oficina en Ourense. É importante para crear emprego. Un emprego que pode traballar dende aquí para todo o mundo», explica.
«Agardamos que haxa acordo, á marxe de en que universidades sitúese a formación»
Galicia ten bos cimentos. As tres universidades suman 224 docentes nas áreas TIC. 139 deles traballan na UDC. Hai ademais tres centros de investigación na materia: o Citic, na Coruña, o Citius, na USC, e o AtlantTIC, na UVigo, que suman 544 profesionais. Ademais, entre Informática na Coruña, a Escola Técnica Superior de Enxeñaría de Santiago e haina 2.182 alumnos de grao e 276 de máster.
Con esta base, as empresas TIC valoran de forma positiva que este grao estea máis preto: «Agardamos que cheguen pronto a un acordo, independentemente de en que universidades sitúese. A nosa preferencia é que o grao sexa compartido entre os tres centros», explica Antonio Rodríguez do Corral , presidente do Clúster TIC Galicia. Para as compañas, a formación significa talento. «A maioría dos profesionais que cobren estes postos adoitan ser graduados en Informática, que se especializaron. Isto é un hándicap porque deixa sen cubrir outros postos nos que existe escaseza de profesionais». Para as compañas manda a anticipación. Tamén no que ten que ver coa conexión entre universidade e empresa, como no caso da Cidade dás TIC, «o proxecto bandeira do sector»: «Está a estimular o surgimiento destas iniciativas e impulsando que todos os actores implicados no ámbito tecnolóxico súmense ao tren da dixitalización. A Cidade dás TIC fai visible á sociedade esta gran oportunidade de desenvolvemento económico para Galicia».
AMPARO ALONSO, presidenta da Asociación Española de Intelixencia Artificial
«Podemos estar nunha liña de saída moi relevante a nivel nacional»
Amparo Alonso Betanzos (Vigo, 1961) é unha das voces máis autorizadas na materia. Catedrática de Computación e Intelixencia Artificial da UDC e investigadora do CITIC, é ademais a presidenta da Asociación Española de Intelixencia Artificial.
—Como valora a chegada desta formación á universidade galega?
—Hai unha certa discusión desde hai tempo sobre a implantación dalgún tipo de titulación neste sentido. A UDC, xunto á UVigo , xa propuxo a creación do máster de Intelixencia Artificial, que tamén é relevante porque nos permitiría ter no mercado a profesionais nun plan máis curto. O grao é interesante porque hai outras autonomías punteiras nesta materia, como Madrid ou Barcelona. Iso situaría a Galicia no mapa. A intelixencia artificial é unha das tecnoloxías que máis está definindo o futuro e todo isto está apoiado polos grupos de traballo e investigación que temos en Galicia. O Centro de Investigación TIC (Citic), é o primeiro centro singular en tecnoloxías TIC de Galicia e congrega o maior número de grupos de investigación especialistas en diferentes aspectos da IA. Que sexamos o centro con máis investigadores da comunidade, tamén é un valor engadido porque os grupos se enfocan en diferentes aspectos da materia, desde visión artificial, aprendizaxe automática, razoamento automático, entre outros. Temos moita riqueza e moito que achegar. Podemos pórnos nunha liña de saída moi relevante a nivel nacional.
—É importante que as universidades vaian da man?
—Entendo que é algo que depende dos reitores e da Xunta, pero si é boa idea que teñamos unha colaboración definida. Somos un territorio moi pequeno e sempre foi máis positivo unir que dividir.
—E mesmo axuntar os coñecementos de cada campus...
—Si, podemos aproveitar tamén as aplicacións porque cada campus está un pouco máis orientado a algúns aspectos diferenciais.
—Como deber ser este grao?
—Esta formación vailles a ensinar aos alumnos as diferentes tecnoloxías que teñen que ver coa IA. Iso tamén define unha importante área común coa Enxeñería Informática, posto que a intelixencia artificial é unha área da computación. Tamén coa Ciencia de Datos, que é outra titulación que temos na UDC. Todo define un ecosistema bastante interesante a nivel galego con titulacións que permitirán aos alumnos dominar estas tecnoloxías.
—Debe ir a formación superior ao ritmo do mercado?
—Si, pero non soamente isto. Nalgunhas titulacións, como no caso das tecnolóxicas, todo iso necesita un ritmo de actualización máis rápido que outras formacións máis clásicas, entre comiñas, nas que os cambios non son tan rápidos como ocorre no noso.
—Están preparados os docentes?
—Si, somos unha comunidade bastante importante. No Citic hai uns 150 investigadores dos cales, sobre o 80 %, traballan a intelixencia artificial. Non somos recentemente chegados á área, senón que son grupos que xa traballan nisto desde que se creou a universidade e mesmo anteriormente. No meu caso, xa tiñamos experiencia. O mesmo ocorre con outros coordinadores doutros grupos de investigación. Isto é un aspecto a valorar. Ademais hai moita colaboración con outras universidades, non só do sistema galego, senón tamén de España e do estranxeiro.
«Algúns títulos, como os tecnolóxicos, necesitan un grao de actualización máis rápido»
—Vostede está implicada no Nodo de Intelixencia Artificial da Cidade dás TIC, que papel vai xogar?
—Temos a estratexia de ter unha Cidade dás TIC que se apoie moito sobre a IA e queremos dar servizo ás empresas galegas que así o necesiten. A Cidade dás TIC ten ademais vocación galega, non só vocación a nivel da Coruña. Agardamos axuntar grupos de investigación das outras universidades e apoiar a todas as compañas que necesiten algún tipo de servizo en intelixencia artificial, pero para toda a comunidade.
—Se somos unha comunidade con tanta iniciativa, marca este proxecto un antes e un despois?
—Sen dúbida que si. Temos a sorte de poder apoiarnos sobre unha instalación que xa está construída (a antiga Fábrica de Armas), que é moi ampla e que permitirá que se instalen empresas, o parque tecnolóxico e aproveitar a sinerxía entre as compañas e os grupos de investigación. Iso é moi importante porque significa crear un ecosistema no que poidan convivir os centros, as compañas e que se poidan desenvolver novas startups é fundamental. Tamén contemplaremos temas que teñan que ver coa formación para que as persoas que estean a traballar nas empresas e teñan xa uns coñecementos de base en temas de tecnoloxía poidan completar, actualizar, manter esa formación ao longo da súa vida. Un esquema no que deixemos de estar nese escenario un pouco antigo no que un ía a unha universidade ou centro de formación, estudaba unha profesión e logo traballaba. Agora a tecnoloxía necesita dun mantemento, dunha aprendizaxe e na Cidade dás TIC tamén teremos esa vertente. Poder axuntar iso nun ecosistema de I+D+i que se autoabastece é moi interesante. Os estudantes estarán na contorna que lles absorberá como traballadores.