¡Pasapalabra!

Álvaro Galiñanes DIRECTOR DE INVESTIMENTOS DE SANTANDER PRIVATE BANKING XESTIÓN

MERCADOS

21 feb 2021 . Actualizado ás 05:00 h.

Se estivésemos diante dun atril, nun estudio de televisión, na fase final do concurso co adversario ao lado e o rosco de letras de fondo, 5 segundos no contador e unha soa palabra para levarnos o bote, soaría algo así… «coa I … siglas coas que se denomina ao tipo de investimento na que, ademais de velar pola rendibilidade, téñense en conta criterios éticos, sociais e ambientais nas súas decisións…». Sobran 3 dos 5 segundos para contestar e levarnos o premio… «I S R». ¡Correcto!

Falamos de Investimento Socialmente Responsable ou tamén coñecida polas súas siglas ISR que veu para quedar e, moi probablemente, vai provocar un cambio, e non pequeno, en como nos aproximamos aos investimentos. En breve, ademais de canto gaña unha compaña?, importa o como?. Para comprender o alcance de todo isto hai que pór un pouco de perspectiva en como se xestiona un fondo de investimento ou unha carteira que invista en accións; para isto non hai fórmulas maxistrais e si moita racionalidade, ademais de non esquecerse de «…comprar barato e vender caro...». Máis aló de filias ou fobias que poida sentir alguén por unha compaña ou un sector, cando un inviste en algo o que agarda sempre é rendibilizar ao máximo o seu investimento; para o que debe coñecer o mellor posible aquilo no que pon un duro, co que, en primeiro lugar, debe estudar ben a compaña. Así, analistas e xestores miran de arriba abaixo as compañas, analizando o sector ao que pertencen, o negocio e datos contables, ademais de estudar o ciclo económico. Todo iso para ao final, e tras moitos cálculos e moitas asuncións, calcular un prezo do que para eles «debe valer» a compaña, contrastalo co prezo de mercado e así saber se unha empresa está barata ou cara e, xa que logo, comprala ou non. 2021, entre outras cousas, tamén será lembrado porque entra en vigor unha normativa que vén roldando e que si ou si, ademais de todo o anterior, para valorar unha compaña temos que incluír temas «meta financeiros» e considerar factores Ambientais, Sociais e de Goberno Corporativo nos criterios de selección de compañas.

Así que, vaian acostumándose tamén a estas siglas «ASG» ou «ESG» (por Environmental, Social e Governance) porque basicamente estes factores constitúen na práctica a ferramenta fundamental que nos vai servir para identificar o nivel de responsabilidade social dunha compaña. Estes tres grandes criterios céntranse en temas que escapan á análise tradicional (sen dúbida ao ámbito das finanzas) e responden sempre a preguntas relacionadas con «o como se fan as cousas máis a que «canto gana». Sen entrar moito en materia, diremos que os criterios ambientais se refiren ao coidado e conservación da contorna por parte das empresas. Os criterios sociais fan referencia ao ámbito da xestión da empresa desde a perspectiva de todo o que interactúa con esta: desde a zona xeográfica onde se localiza ata os provedores e empregados. E os criterios de goberno corporativo miden o bo facer da compaña de portas dentro: liderado, políticas internas, retribución de directivos, etc…

E se preguntamos aos clientes de se é ou non adecuado incorporar criterios sostibles na xestión dos seus investimentos, as enquisas mostran que case 9 de cada 10 din que si que importa como se fan as cousas, pero unha inmensa maioría recoñece que a condición de que iso non afecte á rendibilidade. Sustentabilidade e rendibilidade poden ir da man, pero non podemos dicir que todos os investimentos que incorporen factores ambientais, sociais ou de bo goberno van ser sempre e de xeito sostible (valla a redundancia) máis rendibles que aquelas que non os incorporan.

Nada máis lonxe da realidade. Así que para comparar peras con peras temos que ver o comportamento de índices ISR que non se constrúen do mesmo xeito que os tradicionais. Así por exemplo, o Ibex pondera máis as compañas de maior capitalización para representar mellor o comportamento das 35 seleccionadas, mentres que índices ISR ponderan empresas cun maior rating ASG e, normalmente, xa exclúen empresas relacionadas con industria armamentística, xogo, alcol, tabaco… e o que o diferencia doutros índices tradicionais é a súa transversalidade, no sentido de que a importancia dunha empresa radica principalmente en como sae na foto e non polo seu prezo ou porque o sector ao que pertence non «estea de moda». Aínda que a historia non é nin moito menos tan longa como a dos índices tradicionais, temos a suficiente para sacar algunhas conclusións. Cando todo ha ir ben, pois todo vai ben; pero a rendibilidade dun índice global de renda variable desde comezo de 2018 é case 11 puntos inferior a un índice de renda variable global con criterios ASG. Once puntos en tres anos e dous meses non é baladí, pero como case toda na vida, o que de verdade importa é ver como se comportan nos malos momentos e é aquí onde o socialmente responsable saca peito e logra mellores resultados porque cae relativamente menos e con menos volatilidade (aínda que isto último depende do período).

Cando imos ter todo dispoñible? Pois vai para longo porque os lexisladores teñen moito que dicir e non parece doado aterrar todo isto. Para empezar porque falta lexislación e, aínda que principalmente todo ten que ir encamiñado a mellorar a información para clientes e articular a integración destes factores ASG nos procesos de toma de decisión, isto vai pór un pouco todo «patas para arriba», empezando pola propia lexislación MiFID ao ter que incorporar as preferencias de sustentabilidade dos clientes na avaliación da idoneidade dos seus investimentos e o que isto implica. Ademais de tocar as obrigacións de información, lexislación UCIT, plans de accionistas, políticas internas, lexislación de índices de referencia e unha infinidade de temas máis, a «taxonomía» é case dos puntos máis relevantes. Unha soa palabra que resume como na práctica imos aterrar eses tres grandes criterios ASG para cada unha das empresas. Doado de dicir e difícil de pór na práctica porque todos temos claro que non é o mesmo falar de contaminación por pegada de carbono dunha compaña aérea que nunha que fabrique microchips. Persoalmente, creo que é un dos grandes retos, se non o maior, o de estandarizar isto porque aquí, como en case todo, o mercado vai por diante e xa hai varios provedores de rating ASG que basicamente transforman unha cantidade inxente de datos nun rating que mostra a «verdosidad» dunha empresa e baixo que criterios faino. Como aínda non hai unha definición «oficial» das cousas, empezamos a ter tantos ratings ASG como compañas que se dedican a emitir a súa opinión. De modo que ninguén leve as mans á cabeza se ve que a empresa tal ou cal está cualificada de xeito diverso, porque non está todo regulado.

E se, despois de todo o anterior, aínda pensan que isto é unha moda saiban que só no último trimestre de 2020 o patrimonio acumulado en fondos sostibles a nivel global superou o billón de euros e isto é porque de cada mil euros investidos durante este período uns 450 xa o fan en fondos sostibles. Será porque o comportamento destes fondos foi comparablemente mellor ou porque xa moitos investidores decidiron sumarse e enchen o seu carro do aforro con produtos verdes ou simplemente porque xa hai máis de 3.200 referencias nas que investir. Como Galicia Calidade que é a marca de garantía que certifica a calidade dos produtos e/ou servizos que, pola súa elaboración en Galicia, pola súa materia prima ou deseño galegos, merezan esta distinción… pronto teremos que acostumarnos a ver en produtos financeiros o selo «ISR Calidade».