José Ramón Pin: «Os autónomos crecerán porque xa non se poderá soster o contrato fixo»

Licenciado en Económicas, enxeñeiro agrónomo, doutor en Sociología, político (foi deputado en Cortes por UCD), reitor, comentarista... O currículo de José Ramón Pin convértelle nunha voz autorizada á hora de abordar os cambios que se están producindo na economía e as súas consecuencias no mercado laboral. Aínda que xa superou a plenitude da súa carreira, Pin mantense en activo aos seus 76 anos como profesor emérito da IESE. Faino como xubilado activo, o que lle permite analizar en primeiro presenta os cambios que se están producindo entre un colectivo de traballadores que leva anos reclamando melloras ante o que consideran unha situación de debilidade e abandono permanente e que agora se viu agudizado por mor da actual crise sanitaria.

-Tras unha traxectoria profesional tan extensa acabará a súa vida laboral como un xubilado activo.

-Son autónomo. Acollinme á xubilación activa, de maneira que renuncio a unha parte da miña pensión e podo desenvolver outra actividade. En España, hai como uns 40.000 autónomos acollidos a esta modalidade. E esta opción non é do toda xusta porque hai unha serie de profesións, como avogados e médicos, que poden seguir sendo activos sen renunciar á totalidade da prestación. Eu contribuín durante toda a miña vida. Trátase dunha mentalidade socialista no sentido de que se un traballa despois da xubilación quítalle o traballo a outro, e esta concepción é equivocada, porque se traballo pagamento impostos, consumo máis e seguramente polo menos crearei un posto de traballo máis. A lexislación está feita así por razóns demagóxicas, porque alguén pensou que traballar cobrando a xubilación é un dereito porque se cotizou por iso durante toda a vida laboral.

-Distintos estudos evidencian que o que se contribuíu ao longo da vida laboral non acada máis de 12 anos de pensión.

-O que ocorre é que estes sistemas estaban pensados para cando a esperanza de vida non acadaba moito máis alá dos setenta anos. O cálculo que se facía ía en consonancia coa media de idade de entón. Detrás dese debate de alongar a idade de xubilación está precisamente en que as taxas de pervivencia alongáronse, polo menos unha década máis. A situación física na que se atopa unha persoa de setenta e tantos anos agora en termos xerais é parecida aos primeiros sesenta de fai dez anos. Ademais, o tipo de traballos, en xeral, son menos esixentes desde o punto de vista físico. O 90 % deles réxense pola tecnoloxía.

-O debate sobre a situación dos autónomos en España permanece aberto. A que atribúe ese desencanto?

-O traballo de autónomo irá crecendo co tempo porque as empresas, sobre todo as multinacionais, cando o asalariado supera a barreira dos 50 anos, despídeo en forma de prexubilacións ou baixas incentivadas... deixando a unha xente cunha situación físico-mental moi boa. Eses grupos de poboación, cando chega ese momento, ten algúns ingresos, pero non os suficientes como para manter o seu nivel de vida e non lle queda outra que converterse en autónomo. Hai outra razón, as novas xeracións elixen o emprego por conta allea porque se deron conta de que os seus pais e avós, a determinada idade, despedíanos. Queren o seu propio traballo, ben como consultor ou fontaneiro, porque han visto que non se poden fiar das empresas.

-Na súa opinión, deixará de prevalecer o traballo por conta allea?

-Moitas empresas non se poden permitir o luxo de responsabilizarse con contratacións indefinidas porque a economía moderna é cíclica e disruptiva. De súpeto, o que valía antes agora xa non e non poden pagar traballadores fixos. Contarán con free lance que traballen cando queira a empresa ou ao traballador interéselle.

-Os autónomos en España representan uns tres millóns da bolsa laboral. De todo tipo e condición?

-Hai que recoñecer que existiu tamén fraude laboral. É certo que hai autónomos que non o son tal porque están na economía negra; pero tamén hai outros grupos que se atopan cun muro burocrático relacionado coa fiscalidade ou o xeito de resolver todo o proceso administrativo. Na maioría das ocasións, este colectivo é moi profesional no seu traballo, pero non así como administradores, o que lles obriga a aumentar os seus gastos en busca de asesoramento. É todo unha maraña de regras relacionados coa administración que non acaba de esclarecerse.

-Con todo, agora está sobre a mesa un gran cambio para o sector: modificar o sistema de cotizacións, para o que tampouco parece haber consenso.

-É que pagar en función dos seus ingresos é relativo. Deberían terse en conta tamén outras cargas antes de emprender un cambio deste calado.

-Que modelo xeraría máis respaldo entón?

-Unha lexislación laboral para todos, especificada por colectivos. O empregado por conta allea cotiza en función do seu salario, o autónomo en función dunha base común, que é o que queren cambiar. O que ocorre é que o autónomo non ten seguridade de ingresos, e pode correr o risco de entrar na economía negra. Debe prevalecer o sentido común.

-Á marxe da conxuntura extraordinaria orixinada polo coronavirus, cre que debe regularse a situación deste colectivo dunha vez por todas?

-O autónomo ten confianza en si mesmo, é a vida dun comercial. Véndese a si mesmo; hai xente que vale e outra non. O período de maduración é duns catro anos. Primeiro ha de buscar clientes. Só despois duns tres anos debe valorar se dispón dunha carteira comercial suficiente. O autónomo que triunfou é o que ten demasiados clientes e entón ha de tomar unha decisión, ou reducilos en función do tempo e o diñeiro, mediante unha selección que lle garanta a súa continuidade e ingresos ou contratar a alguén que lle axude. Nese momento convértese en empresario. Pero non sempre ocorre así.

-Tampouco é que haxa acordo entre as asociacións que representan a estes profesionais ante os cambios.

-No fondo as chamadas asociacións de autónomos son carcasas baleiras pola mesma natureza do autónomo. Estes profesionais non se sindican, nin se asocian. No fondo, a cantos representan as asociacións de autónomos? Porque os que falan son os que din que son representantes dos autónomos, que non é o mesmo. É un colectivo invertebrado de individuos onde cabe todo, desde un fontaneiro a un asesor financeiro dunha multinacional. Uniformar a todos é imposible. Por iso é polo que o máis coherente sería pór a disposición deste colectivo unha lexislación sinxela que fuxa de procesos administrativos confusos.

---

---

---