Bazucas contra a parada

Xosé Carlos Arias
Xosé Carlos Arias CATEDRÁTICO DE ECONOMÍA DA UNIVERSIDADE DE VIGO

MERCADOS

Xinhua

22 mares 2020 . Actualizado ás 05:04 h.

O «accidente catastrófico» que algúns profetas lúgubres viñeron anunciando ao fin chegou, e na modalidade que menos agardabamos. Non se trata soamente dun tremendo shock sanitario e económico; é algo que afecta o conxunto da vida nos seus aspectos centrais, pois a sociedade de aceleración crecente que coñecemos nas últimas décadas está experimentando estes días unha freada brutal. Case todo se para, pero os procesos de aprendizaxe son máis rápidos que nunca: todos, empezando polos gobernos e non poucos expertos, cometemos erros, sobre todo de exceso de confianza. Intentamos agora saír deles e afrontar unha situación absolutamente inédita acumulando medidas extraordinarias. Centrándonos na economía, lémbrese que nos últimos doce anos vivimos en diferentes momentos ao bordo do abismo; pois ben, agora caben poucas dúbidas de que caemos nel.

Entre os economistas nos últimos días vaise construíndo un rarísimo consenso, do que poucas opinións se separan: hai que intervir con todo, usando todos os instrumentos dispoñibles -que son moi poderosos, aínda que ás veces o esquezamos- para evitar unha gran caída. Descontada unha recesión significativa durante os próximos trimestres -en realidade un período que ninguén sabe canto poderá durar: velaí un dos principais factores de incerteza radical que nos acompaña-, poucos dubidan da obrigación de actuar en tres grandes eixos: pór inxentes cantidades de diñeiro en mans das empresas para manter os seus constantes vitais; construír un poderoso «escudo social» (unha afortunada expresión que se populariza estes días); e preparar grandes programas de estímulo para intentar recuperar canto antes os niveis de actividade e gasto previos á crise.

Para todo iso, os gobernos han ir espertando, propondo programas de intervención que, en xeral, cabe cualificar de colosais. Primeiro foron os gobernos nacionais, pero agora parece que se suman xa -despois das lamentables actuacións iniciais tanto do BCE como do Eurogrupo-- os órganos da Unión Europea, que parecen ter entendido ao fin que cando un enfermo está en situación de extrema gravidade, non é momento de preocuparse das consecuencias a longo prazo do que se faga para intentar salvalo.

Porque de súpeto ha case desaparecido o debate sobre os efectos secundarios destas medidas de gasto e liquidez multimillonarias que se inxectarán na economía, e que terán a súa manifestación primordial nun gran aumento nos déficit e os niveis de débeda pública, que parten xa, polo menos no segundo caso, dunhas cotas moi altas (o que non ocorría no 2008). Que eses efectos provocarán serios desequilibrios nos próximos anos parece bastante obvio. Neste punto, a actual crise lembra moito á do 2008. Por iso é importante evitar os erros que entón se cometeron, con aquel intento brutal de volver rapidamente a un equilibrio das contas públicas.

Agora acordámonos das frustradas propostas de reforma da eurozona: non temos política fiscal común nin sistemas de mutualización da débeda. Pois ben, a opinión case xeral entre os economistas que falan estes días subliña que este é o momento decisivo para dar entrada aos eurobonos ou mesmo ir máis aló, para avanzar en respostas coordinadas e solidarias a este desastre. Quen talvez é agora mesmo o máximo experto en economía europea, Paul de Grauwe, acaba de propor que o BCE financie directamente toda a débeda extraordinaria que os estados nacionais se vexan obrigados a emitir para levar a cabo os seus programas extraordinarios. O que hai un mes parecería disparado agora non o é tanto. Porque o futuro da UE, a súa ser ou non ser, xógase nesta batalla.