Gandeiros e agricultores de toda Europa reclaman uns ingresos xustos ante as diferenzas entre os prezos en orixe e destino A FAO e a OCDE insisten en advertir sobre o papel crucial que estes produtores teñen para preservar o medio natural e garantir o futuro
16 feb 2020 . Actualizado ás 11:29 h.Os agricultores e gandeiros de hoxe «son importantes custodios da contorna natural e convertéronse en produtores de enerxía renovable». Hai só uns meses, José Graziano dá Silva, o director xeral da Organización das Nacións Unidas para a Alimentación e a Agricultura (FAO), puña negro sobre branco o seu diagnóstico: o sector primario terá no futuro un papel máis importante do que ten actualmente. Graziano dá Silva presentou aquel día un documento de perspectivas agrícolas para os próximos dez anos xunto ao secretario xeral da Organización para a Cooperación e o Desenvolvemento Económico (OCDE), Anxo Gurría, que, entre outras moitas cuestións, chama a atención sobre a necesidade de garantir a rendibilidade dos produtores para asegurar o seu porvir.
Á fin e ao cabo, o seu porvir é o de todos. E hoxe en día non está, nin moito menos, garantido. O ocorrido nas últimas semanas en distintos países europeos é unha proba diso. Se a mediados de xaneiro miles de agricultores tomaban as rúas de Berlín cos seus tractores para esixir ao Goberno de Angela Merkel que tome cartas no asunto e poña remedio ás enormes diferenzas entre os prezos dos alimentos en orixe e en destino, a semana pasada a escena repetíase nas rúas de Madrid, en concreto, ante a sede do Ministerio de Agricultura. Alí, produtores de todo o país reclamaban ao Executivo de Pedro Sánchez medidas concretas para atallar esta disfunción.
O propio conflito dos chalecos amarelos en Francia naceu inicialmente como unha protesta dos agricultores e gandeiros, que posteriormente derivou nunha reivindicación política e social á que se sumaron outros colectivos.
O certo é que o transfondo do conflito que hoxe vive o campo leva sobre a mesa décadas. E as cifras deixan pouco lugar a engano. O índice de prezos en orixe e destino (IPOD) que elabora a COAG revela que a diferenza entre a cantidade que percibe o agricultor ou o gandeiro e o que ha de pagar o consumidor final multiplícase de media por máis de catro. Nalgúns casos, as distancias son singularmente máis elevadas: ata sete veces máis no caso de patacas e cebolas, seis no de repolos, laranxas, mazás ou leitugas, catro máis no da carne de tenreira e a de porco... É complicado atopar un produto da cesta da compra no que non se perciba esta tendencia.
E o máis sanguento é que, lonxe de atenuarse, esta conxuntura hase ir agravando ao longo dos últimos dez anos. No 2010, por exemplo, un quilo de patacas valía cinco veces máis en destino que en orixe, cando hoxe a diferenza hase multiplicado por sete. A secuencia repítese con acelgas, mazás ou cebolas, por citar outros casos recolleitos pola COAG, e dá conta da necesidade de resolver este problema.
Os produtores levan tempo reclamando un valor máis xusto para os seus produtos, tendo en conta das penurias que pasan ao cabo dun ano. «Pasamos frío no inverno e calor no verán», clamaba en Madrid uno dos agricultores participantes na protesta ante o ministerio. E no seu camiño están atopando o apoio de organismos como a OCDE e a FAO, aínda que é preciso aínda que os estados membros dean un paso adiante e apoien obxectivos que os seus propios gobernos recoñecen como prioritarios de cara ao futuro.
Só en Galicia, sen ir máis lonxe, foron múltiples as voces que esixen un trato xusto para agricultores e gandeiros como garantes dun medio, o rural, que necesita como auga de maio estímulos para non acabar convertido nun baldío. As explotacións agrícolas e gandeiras xogan un papel decisivo á hora de fixar poboación nunha contorna que, sen a súa presenza, queda con frecuencia ao albur dos acontecementos. A axuda que prestan estes sectores para combater incidencias como os incendios, por exemplo, está sobradamente documentada.
Soldo xusto
Pero para favorecer a súa pervivencia é necesario conseguir que os produtores teñan uns ingresos decentes, rendas e condicións de vida adecuadas ao progreso actual. Nacións Unidas conta cun grupo de traballo concreto que leva tempo alertando sobre esta cuestión. O mantra principal, a idea forza da que parten, é que sen unha transición xusta, sen uns ingresos que permitan a estes profesionais vivir dignamente e desenvolverse, será moi complicado manter poboación no rural. Ou devandito doutro xeito, o éxodo ás cidades agudizarase aínda máis, con todos os perigos que iso implica.
En última instancia, traballar nesta senda abundará nunha variable non menor para calquera país ou territorio: a soberanía alimentaria. Dispor de fontes próximas e recorrentes de todo tipo de produtos vitais para a poboación será na próxima década decisivo para sortear as tensións duns mercados que con frecuencia ven alterados por todo tipo de fenómenos. Advírteno claramente na OCDE: «É esencial que todos os gobernos apoien uns mercados agroalimentarios abertos, transparentes e predicibles».