O estudo desta variable é determinante para poder identificar e pór en marcha aquelas políticas necesarias para fomentar o desenvolvemento económico dun territorio. No caso de Galicia, o último informe da UE sitúaa no posto 197 das 363 rexións europeas, cedendo 16 posicións respecto ao ránking do 2016. A eficiencia do mercado de traballo e o déficit no apartado da innovación son os dous factores que terían influído de forma máis decisiva nesta deterioración.
19 dic 2019 . Actualizado ás 13:20 h.A eficiencia do mercado de traballo e o déficit no apartado da innovación son os dous factores que terían influído de forma máis decisiva nesta deterioración.
O concepto de competitividade fundaméntase na produtividade e nos factores que a determinan. Xa que logo, a competitividade é a relación entre a produción obtida, mediante un sistema de elaboración e prestación de bens e servizos, e os propios recursos utilizados para obtelas. Mide o seu uso eficiente ou a relación entre os resultados obtidos e os recursos usados no tempo que se necesitan para conseguilos. Desta guisa é definido nos clásicos libros de texto. Máis tarde, Michael Porter, o gurú do management, propuxo un modelo no que se fixan cinco factores da competencia e, con eles, determínase a atractividad dun sector ou dun territorio. Ou sexa, expuña un enfoque de vantaxe competitiva que viría definido como o valor que unha empresa (territorio) logra crear para o seu cliente (habitantes) e que debe superar aos custos. Dita argumentación serviu para estimar as vantaxes dos territorios en posteriores investigacións.
O premio nobel de Economía Paul Krugmann, ao explicar a competitividade das nacións, afirmaba que aquela dependía da capacidade das súas industrias para innovar e mellorar. Adoitaba argumentar que varias empresas son capaces de innovar e, xa que logo, é posible perfeccionar a vantaxe competitiva das mesmas (e do territorio) de xeito progresivo. En suma, a análise da competitividade territorial resulta moi importante para poder identificar e pór en marcha aquelas políticas máis adecuadas de cara a fomentar e incentivar o desenvolvemento socio-económico; constatando, deste xeito, as opcións de xeración de interaccións entre empresas e as súas contornas en aras a promover innovación, riqueza e benestar.
A maior parte de organismos e institucións que efectúan estudos sobre a competitividade rexional describen varios niveis de obxectivos. No primeiro nivel, adóitase inscribir o benestar dos cidadáns, cuxos indicadores principais estarían definidos polo nivel de renda per cápita e os niveis de cohesión social. Nun segundo nivel intermedio, agruparíanse aqueles índices que subliñan a innovación, a produtividade e o comercio exterior. Finalmente, nun terceiro estadio, situariamos os determinantes da competitividade, isto é, aqueles elementos que afectan os resultados dos obxectivos principais e intermedios, como son os referentes aos comportamentos das empresas, a especialización do talento e a calidade da contorna.
O Foro Económico Mundial de Davos leva a cabo análises relativas á elaboración de índices de cara a establecer un ránking de países ao redor da competitividade das nacións. Efectúao a través de datos e de enquisas aos axentes económicos. Os resultados agrúpanse en 12 alicerces: as institucións, as infraestruturas, as tecnoloxías de información e comunicación, a estabilidade macroeconómica, a saúde, as habilidades, os marcos regulatorios, o mercado laboral, as finanzas, o tamaño do mercado, o dinamismo e a sofisticación dos negocios; e a innovación. Cada un deles se subdivide en varios apartados, chegando a manexar preto de 80 variables. De igual modo, o Institute for Management Development (IMD) tamén asume dita función e mostra outros índices nos seus informes. Os seus datos clasifícanse en catro apartados: desempeño económico; eficiencia do goberno; eficiencia empresarial e infraestruturas. Cada un destes catro apartados se subdivide, á súa vez, en cinco subfactores.
Eficiencia das economías
As propostas dos índices de competitividade rexional son máis recentes. Recollen as evidencias anteriores e, aínda que non existe un consenso explícito sobre os mesmos, chégase a admitir que o Índice de Competitividade Rexional que publica, cada dous anos, a Unión Europea responde a criterios básicos harmonizados e que son concordantes coa eficiencia dunha economía. Fundamentalmente, os alicerces das vantaxes competitivas rexionais fan referencia a cinco apartados: goberno e institucións, desenvolvemento económico, infraestruturas produtivas, capital humano e eficiencia das empresas. O primeiro apartado componse daqueles factores que cuantifican a capacidade dos gobernos para cumprir o seu rol e a provisión dos servizos postos a disposición dos seus habitantes (recursos, gastos, investimentos, seguridade, presenza internacional) de cara a alentar o desenvolvemento do seu territorio. O alicerce relativo ao desenvolvemento económico considera, como factores clave, as taxas de crecemento da produción, o emprego, o turismo, o comercio exterior, as dinámicas de internacionalización e os patróns de diversificación industrial. O terceiro alicerce, o referido ás infraestruturas produtivas, toma, como conceptos básicos, o conxunto de factores físicos sobre os que descansa a competitividade dun territorio (tales como as redes de transporte, de enerxía, a conectividad e a accesibilidade). O alicerce do capital humano considera clave os factores que posúen relación directa coa educación, a formación laboral e a saúde. E, finalmente, no alicerce da eficiencia das empresas intégranse aqueles elementos directamente vinculados ás mesmas, como a produtividade, as habilidades empresariais e a innovación, así como as variables da súa contorna próxima como o clima de negocios e a xeración de emprego.
Atendendo a esta concepción podemos saber cal é a posición e o comportamento de cada unha das rexións europeas. Galicia sitúase no posto número 197 das 263 rexións contempladas no estudo. O primeiro dato da análise efectuada é que Galicia empeora a súa competitividade dentro do espazo comunitario, perdendo posicións no ránking das rexións, pois estaba no posto 181 no ano 2016. En segundo lugar, os datos de Galicia afástanse (diverxencia) das puntuacións acadadas polas comunidades autónomas españolas do nordeste peninsular.
Profundando un pouco máis nos índices da competitividade rexional europea, Galicia rexistra dúas grandes debilidades: a eficiencia do mercado de traballo e o déficit de innovación. Estes datos poñen de manifesto que despois da recesión do 2008 non fomos capaces de definir e implementar medidas para sustentar un patrón de crecemento sólido e robusto, alleo a fluctuaciones e vaivéns cíclicos. Iso lévanos a afirmar que formulacións como a Axenda 4.0 ou os plans de desenvolvemento de talento e innovación non guindaron resultados positivos. Fronte a estas fortes debilidades, os datos positivos preséntanse concentrados nos apartados referentes á calidade das institucións, a saúde e a educación.
Chama a atención, así mesmo, como Galicia perdeu nivel competitivo coa súa rexión limítrofe, o norte de Portugal. En base a este aserto pódense explicar as últimas tendencias das dinámicas de deslocalización e de implantación de novas empresas «máis aló dá raia». Son froito dunha menor burocracia e dun maior impulso á industria e innovación que está a lograr captar e atraer máis proxectos empresariais. En suma, as advertencias do informe europeo non deberían ser desatendidas, na medida que as debilidades están moi ben delimitadas e as responsabilidades están concentradas en moi poucas persoas e organismos.