O inverno inflacionario obriga ao BCE a soster os estímulos

Cristina Porteiro
Cristina Porteiro BRUXELAS / LA VOZ

MERCADOS

ALBERTO LÓPEZ

A autoridade monetaria teme que os prezos baixos se cronifiquen e acaben pasando factura ao crecemento e ao emprego. A alza do IPC hase estancado nun modesto 1,4 %, lonxe do 2 % que se marcou como obxectivo

16 jun 2019 . Actualizado ás 05:16 h.

Cando acuda ao supermercado e observe con satisfacción que os prezos das froitas caeron ou que as súas facturas de teléfono deixaron de engordar, acórdese de Mario Draghi. O presidente do Banco Central Europeo (BCE) está preocupado. Mentres os cidadáns europeos celebran o aumento moderado dos salarios, a contención dos prezos e a marxe orzamentaria extra que teñen para poder adquirir, por exemplo, un paquete vacacional, para aforrar ou para adiantar os pagamentos das súas hipotecas, o italiano remóvese na súa cadeira. A súa incomodidade débese aos problemas que se esconden detrás da perigosa senda na que entrou a inflación na eurozona, estancada de forma pertinaz no 1,4 % ( esta é a previsión para este ano e o que vén), lonxe do obxectivo próximo ao 2 %.

Por que a baixa inflación é un problema?

Aínda que a baixa inflación supón un alivio inmediato para o peto dos consumidores, os prezos continuados á baixa supoñen unha seria ameaza para a saúde das economías europeas. Cando a inflación se atopa en niveis moi baixos, os cidadáns tenden a atrasar decisións de compra de bens que non sexan de primeira necesidade. Este comportamento tradúcese nunha menor demanda de bens como novas vivendas, electrodomésticos ou vehículos, por exemplo. E, que ocorre cando a demanda industrial se estanca ou diminúe? Que a necesidade de produción das empresas cae, e con ela, a necesidade de contratar persoal. Noutras palabras, ponse en perigo o emprego e limítase o crecemento da economía, hoxe en risco de japonización se o crecemento do PIB nas economías do euro segue coqueteando co 1 %.

 Iso mesmo é o que lle está ocorrendo a Alemaña . A inflación tamén cae na todopoderosa sala de máquinas do euro. O país xermano pechará o 2019 no 1,5 %, catro décimas por baixo do 2018. E non está previsto que aumente no 2020. Este ano, o crecemento do seu PIB descenderá do 1,4 % do 2018 a un decepcionante 0,5 %. E iso non é todo. Están a perder potencial de creación de emprego e a tímida inflación nos países veciños europeos, os seus principais clientes, xunto á inestabilidade da demanda global a consecuencia da guerra comercial emprendida por Estados Unidos, están lastrando a súa economía. O mes de abril foi terrible. A produción industrial alemá contraeuse un 3,7 %, a maior en catro anos. As súas exportacións reducíronse un 3,7 %. Berlín insiste en que os problemas veñen de fóra, pero o bo desempeño dos seus veciños franceses (+0,4 %) pono en dúbida. Esta situación de debilidade, de arrefriado da economía, pode supor un problema moi gordo para o resto de países, conectados pola cadea de transmisión da moeda única. Os sinais de alarma multiplícanse en Berlín. Primeiro xustificaron a mala saúde da súa industria polos supostos problemas de baixo caudal do Rin que impedían o transporte de manufactúralas, despois botáronlle a culpa á finalización de contratos de fabricación de automóbiles e agora á irrupción dos vehículos híbridos.

O impacto do proteccionismo

Hai tamén un problema estrutural que as autoridades xermanas non queren recoñecer. Bruxelas si o fai, pero coa boca pequena: «Un podería atribuír a debilidade do crecemento a factores temporais e idiosincrásicos que se agarda que vaian disipándose. Con todo, a confianza empresarial e os pedidos entrantes se han ir deteriorando coa desaceleración de manufactúralas globais e o proteccionismo en socios comerciais clave que afectaron de forma desproporcionada a Alemaña, dada a súa apertura e estrutura industrial. A produción de vehículos segue afundida desde principios do 2019», admitiu a Comisión Europea nas súas últimas previsións económicas.

A baixa inflación non só está deixando o seu sinal no corazón do euro. Tamén na periferia, onde os baixos prezos poden supor unha carga para a pesada débeda pública de países como Italia (133,7 % do PIB), Grecia (174,9 % do PIB) e España (96,3 %). Por que? Se os prezos non soben, se a moeda non se encarece, as débedas tardarán máis en pagarse. Só a política de tipos baixos de interese promovida polo BCE pode axudar a aliviar ás familias con hipotecas, pero a débeda pública seguirá tendo o mesmo peso que fai cinco anos se o diñeiro non se encarece. E é que o custo de amortizar a débeda é maior cando caen os prezos.

A Comisión Europea agardaba que as subidas salariais se traducisen nunha maior inflación, pero acabou recoñecendo hai dúas semanas que «ata agora non se materializou e coa recente debilidade da actividade, levará máis do previsto».

Que resposta pode dar o BCE?

Xa o advertía no 2017 o director de CEPS, Daniel Gros: «O BCE ten hoxe poucas opcións diferentes a continuar as súas políticas expansivas, incluído o programa de compra de bonos, ata que vexa un aumento sostido da inflación». E así será. O presidente da institución non ve ningunha probabilidade de deflación, pero non lle gusta nada a cor que está collendo a economía. Por iso anunciou recentemente que está disposto a emprender máis recortes dos tipos de interese e a recuperar o programa de compra de débeda se fai falta: «Estamos lonxe da normalización (da política monetaria) porque o resto do mundo e os retos están lonxe de ser normais (…) O BCE está determinado a actuar en caso de adversidades e está preparado para axustar de forma adecuada todos os seus instrumentos para asegurar que a inflación continúa movéndose cara ao obxectivo do 2 % dun xeito sostible», subliñou tras a última reunión do seu consello de goberno. Así que ata que a eurozona non se estabilice nuns niveis adecuados de inflación, Draghi seguirá botando man da mangueira do diñeiro. Que pasará cando expire o seu mandato? O italiano abandonará o temón do BCE no mes de outubro, pero móstrase confiado en que sexa quen sexa o que tome a vez, seguirá aplicando «un amplo grao de facilidade monetaria» necesaria para converxer con ese obxectivo de inflación. Algún dos aspirantes á súa sucesión hanse mostrado favorables, incluso o ex comisario de Economía, Olli Rehn, un dos antigos falcóns do euro. E é que, contra o que sempre propugnaron as autoridades bancarias alemás, sedientas de subir os tipos e cortar a billa do diñeiro barato, as economías do euro seguirán necesitando respiración asistida, polo menos ata o 2021.

Preocupación polo comportamento da automoción e os servizos

No conxunto da eurozona, a inflación caeu do 1,7 % en abril ao 1,2 % no mes de maio, arrastrada polo estancamento dos prezos no sector das telecomunicacións (0,1 %) e a caída nos dos alimentos, agora no 0,8 %. O que máis preocupa a Bruxelas é o mal desempeño de manufactúralas desde a segunda metade do ano 2018, especialmente en Alemaña, e a moderación de prezos do sector servizos, principal factor de consumo doméstico (52 % do IPC). No caso de España (que rexistra unha subida de prezos do 1,5 %), son o sector téxtil, o transporte de pasaxeiros, a restauración e o lecer/cultura os que mantiveron os prezos á alza en abril antes da caída do IPC ao 0,8 % no mes de maio. Galicia segue no furgón de cola entre as rexións onde menos crecen os prezos (5º). Bruxelas prevé que na segunda metade do ano o consumo privado e o investimento descenderán en España.