Canto nos custa a corrupción?

MERCADOS

cc

O FMI calcula que os subornos se comen o 2 % do PIB mundial anualmente, é dicir, case dous billóns de dólares. No caso de España, hai estudos que disparan a factura da corrupción e o seu impacto no crecemento ata os 90.000 millóns de euros, o 8 % da riqueza do país

14 abr 2019 . Actualizado ás 20:59 h.

A corrupción -que o Fondo Monetario Internacional (FMI) define como o abuso da función pública en beneficio propio- preocupa aos españois, que a perciben como o segundo problema do país, só por detrás do paro e por diante dos políticos. Así o confirma periodicamente o CIS, cuxo último barómetro se publicou esta mesma semana. Outro indicador, o último Índice de Percepción da Corrupción (CPI, polas súas siglas en inglés), que anualmente elabora a oenegué Transparencia Internacional, constata que España se ha estancado neste aspecto, xa que no 2018 só subiu un posto, ata o 58 sobre 100 ( e a maior puntuación, menor corrupción) neste indicador, o que a coloca no posto 41 dos 180 países estudados, xunto con Xeorxia, Letonia e San Vicente e As Granadinas. Desde a organización sinalan que unha economía como a española, situada entre as 15 primeiras do mundo, «non debería estar por baixo dos 70 puntos no CPI se quere manter a súa imaxe e competitividade».

Pero o país aínda está purgando os escándalos das últimas décadas. Máis de 2.000 persoas, entre funcionarios públicos, gobernantes e políticos no exercicio dos seus cargos, foron procesadas nos últimos catro anos por delitos de corrupción cometidos á calor da última etapa de bonanza económica -coa burbulla inmobiliaria e financeira como expoñente-, segundo os datos do Consello Xeral do Poder Xudicial (CGPJ). E precisamente unha sentenza por corrupción foi a espoleta que precipitou, hai case un ano, que prosperase a primeira moción de censura da democracia e houbese un cambio de Goberno. Con este pano de fondo, hai consenso en que as prácticas corruptas en calquera das súas formas -prevaricación urbanística, subornos, suborno, malversación, fraude, etc.- son un mal que combater, pero non hai a mesma unanimidade respecto do avultado da súa factura.

Cal é o custo económico da corrupción? Manuel Villoria, catedrático de Ciencia Política da Universidade Rey Juan Carlos e membro do comité de dirección da oenegué Transparencia Internacional España, asegura que «é moi difícil sabelo» porque ás veces nin as propias sentenzas condenatorias «deixan claro cal é o custo para o erario público».

A nivel global, un estudo do FMI sitúao no 2 % do PIB mundial, ou o que é o mesmo, entre 1,5 e 2 billóns (con b) de dólares. E refírese unicamente aos subornos, aos custos directos. O impacto das prácticas delituosas sobre o crecemento é aínda maior e difícil de cuantificar. Publicado no 2016, o informe considera a corrupción como «un imposto ao crecemento», unha «praga» -así se referiu a ela a directora do FMI, Christine Lagarde, hai uns días- que «reduce o crecemento, eleva a desigualdade e alimenta a desconfianza».

A UE e o caso español

Extrapolando o cálculo global do FMI a España, a factura anual estaría ao redor dos 20.000 millóns de euros. Pero un recente estudo sobre Os custos da corrupción na UE, realizado polo grupo dos Verdes no Parlamento europeo, multiplica por catro esa estimación, disparando ata os 90.000 millóns anuais (o 8 % do PIB) a dentada no noso país. Tan avultada diferenza explícase porque Os Verdes inclúen nos seus cálculos, ademais das perdas directas por prácticas ilícitas, tamén as indirectas, como a sangría na recadación tributaria e a perda de investimento estranxeiro.

Segundo estes cálculos, comparada co resto da UE, España situaríase no centro da táboa, onde once países -entre eles Grecia, Italia ou Hungría- superan o 10 % do PIB drenado pola corrupción e o crime organizado. Con todo, o 8 % español supón practicamente o dobre da taxa europea, do 4,8 % e algo máis de 900.000 millóns (case o PIB de España). No extremo oposto está Holanda, que perde o 0,76 % do seu PIB, 4.400 millóns ao ano, seguida de Luxemburgo e Dinamarca (2 %), Reino Unido (2,3 %) e Finlandia (2,5 %).

Pero, volvendo ao caso patrio e para ilustrar a disparidade de datos sobre o rendible que sería atallar a corrupción, outro estudo -realizado o pasado ano pola Fundación BBVA e o Instituto Valenciano de Investigacións Económicas (IVIE)- cifra nuns 10.000 millóns de euros anuais, é dicir, un punto de PIB, o que a nosa riqueza sumaría se puidese acabar con estas prácticas ilícitas e mellorase, á vez, outros elementos de calidade institucional. Os autores, Francisco Alcalá e Fernando Jiménez, ambos os profesores da Universidade de Murcia, manexan varios escenarios no prazo de 15 anos: a hipótese máis conservadora é que o PIB se sumase un 8 % adicional, que no caso máis optimista dispararíase ata o 30 %. O escenario central -din- indica que o PIB se elevaría un 16 %, a razón de algo máis dun punto ao ano.

Malgasto: 147.000 millóns

Pola súa banda, desde Transparencia Internacional España, Villoria lembra o Índice de Percepción da Corrupción: «Cada dez puntos que o país suba no CPI tradúcense no medio punto de PIB adicional, de modo que se en lugar de ter 58 tivésemos 68 disporiamos de 5.000 millóns extra ao ano». Tamén pon o foco sobre outro termómetro, o do malgasto: «Durante os anos do bum -cuantifícase desde o 2002 ao 2012- perdéronse 147.000 millóns en obras innecesarias, incompletas ou que non a súa poden manter. Sobrecogedor».

«Se sumamos gastos innecesarios, investimentos que non chegan e ingresos que se perden pola fraude derivada da corrupción, estariamos en dous puntos de PIB anual, 20.000 millóns que gañariamos se lográsemos reducir o fenómeno», resume, mentres subliña algunhas das medidas indispensables para logralo: máis transparencia, acabar coa impunidade, regular os lobbies ou protexer aos denunciantes.