Paraísos fiscais na UE: cando o inimigo vive en casa

Cristina Porteiro Bruxelas

MERCADOS

PATRICK SEEGER

A Eurocámara pon nomes e apelidos aos países europeos que sabotean as Facendas dos seus veciños

24 ene 2020 . Actualizado ás 12:25 h.

Os papeis de Luxemburgo, os de Panamá, os papeis do Paraíso, o escándalo Cum-Ex, os visados de ouro ou os casos interminables de delincuencia financeira perpetrados nos últimos anos por bancos alemáns, británicos, daneses ou holandeses demostran que, á hora de evadir, defraudar e blanquear diñeiro, a nacionalidade non importa. A tendencia global é trasladar a carga impositiva do «patrimonio aos ingresos, das rendas do capital ás rendas do traballo, das multinacionais ás pemes e do sector financeiro á economía real», como ben apuntou recentemente a Eurocámara. E as gretas agrándanse.

As cifras

Un 40 % dos beneficios das multinacionais están escondidos en paraísos fiscais. O 35 % do total procede da actividade destas empresas en países da UE, onde a fraude e a evasión fiscal ascenden en conxunto a 1 billón de euros ao ano, o equivalente ao orzamento comunitario para sete exercicios. Un buraco negro fiscal difícil de pechar polo trato de favor que reciben os xigantes empresariais dentro de Europa. A UE intentou chegar a acordos de mínimos ao redor das súas listas negras de paraísos fiscais para remediar dalgunha forma a sangría financeira. Un «verdadeiro éxito», segundo a Comisión Europea que subliña a importancia de pór o foco nas xurisdicións non cooperadoras: Guam, as Illas Virxes dos Estados Unidos, Samoa, Samoa Americana, Trinidad e Tobago, Barbados, os Emiratos Árabes Unidos, as Illas Marshall, Aruba, Belice, Bermudas, Dominica, Fiyi, Omán e Vanuatu. Non busquen a Andorra ou Panamá. Non foron incluídos, a pesar de que o país centroamericano dá nome a un dos escándalos fiscais globais máis soados da última década. Que implica pór o estigma público a estas xurisdicións? Os fondos procedentes da UE non se poderán canalizar ou transitar a través de entidades destes países para evitar que os fondos escapen á lupa das Facendas europeas.

O inimigo en casa

As escandalosas cifras de evasión fiscal puxeron en pé de guerra a activistas e políticos de diversas familias políticas. Os seus dedos acusadores non apuntan só ás multinacionais. Tamén sinalan a algúns gobernos europeos cómplices e facilitadores das trampas fiscais que cometen na UE xigantes empresariais como Apple, Sturbucks, Amazon, Facebook, Google e os seus rivais. A pesar do escrupuloso traballo por deseñar listas negras de paraísos fiscais, Bruxelas sempre camiñou con pés de chumbo á hora de pór orde en casa, onde proliferan sen pudor réximes fiscais á carta, só para ricos. Tanto é así, que a Comisión Europea se viu obrigada no 2016 a chamar aos Vinte e oito a «predicar co exemplo» antes de esixir a terceiros países pór fin ás prácticas de fiscalidade agresivas. «Hai países da UE que son paraísos fiscais, así de sinxelo», asegurou con rotundidade no último plenario de marzo a eurodeputada francesa Pervenche Berès. A bancada socialdemócrata foi a máis belixerante durante o debate sobre fiscalidade que tivo lugar no hemiciclo. Alí alumouse unha durísima resolución na que se poñen nomes e apelidos aos socios máis desleais: Bélxica, Irlanda, Luxemburgo, Holanda, Malta, Chipre e Hungría «presentan características de paraísos fiscais» e «facilitan a planificación fiscal agresiva», reza o texto sen ambaxes. Tamén se pon o foco no progresivo declive do imposto de sociedades, que se reduciu na UE un 32 % desde o 2000, pasando dunha media do 32 % ao 21,9 % do 2018. Neste contexto, a proposta dunha base impoñible mínima é unha quimera, como o é a posibilidade de alumar unha taxa dixital común para os xigantes de Internet. Países como Suecia, Dinamarca ou Irlanda oponse a pesar de que as empresas tradicionais tributan de media unha 23 % fronte ao 9,5 % das dixitais.

O «sándwich holandés» ou o «dobre irlandés» non son especialidades culinarias senón trampas fiscais bendicidas por gobernos europeos para permitir ás grandes empresas adelgazar as súas facturas. «É un gran paso adiante ter unha lista de terceiros países que non cooperan en materia fiscal, pero se se aplican os mesmos criterios aos Estados membro da UE, vemos que algúns tamén facilitan estas prácticas agresivas. Teñen que parar porque prexudica aos seus veciños», denunciou o responsable do texto, o socialista danés Jeppe Kofod. «Hai algúns Estados que se están aproveitando vergonzosamente», queixouse o español Ramón Jáuregui, quen responsabiliza destes desfalcos ao bloqueo do Consello a propostas para soldar as fendas. Como desatascar o problema? O socialista suxire superar o veto dalgunhas capitais acabando co voto unánime nas negociacións de carácter fiscal.

«Hai moitos gobernos que non tiveron vontade para loitar contra a evasión fiscal, bloqueando a taxa dixital ou a base común para o imposto de sociedades. Luxemburgo, Bélxica ou Países Baixos están a actuar de facto como paraísos fiscais», denunciou o eurodeputado italiano Nicola Caputo. Non é coincidencia que, cinco anos despois de que estalase o escándalo Luxleaks, a Comisión Europea, dirixida polo entón primeiro ministro e ministro de Finanzas luxemburgués, Jean Claude Juncker, só abrise a investigación a un dos preto de 500 menús fiscais que ofreceu o seu país a grandes empresas. A Bruselas non lle tremeu o pulso cando outros países europeos perpetraron trampas similares. A comisaria de Competencia, Margrethe Vestager, obrigou a Irlanda en agosto do 2016 a recuperar ao redor de 13.000 millóns de euros que a súa Facenda lle perdoou a Apple. Dublín opúxose ao ver perigar o seu modelo de negocio. O mesmo tivo que facer Holanda con Sturbucks.

Policía financeira europea

«Non deben existir buracos negros nin se debería ter que sospeitar de ninguén […]. Hai que acabar coa planificación fiscal agresiva entre países membro», deslizou o comisario de Economía, Pierre Moscovici. O francés deixa un legado de 18 propostas de fiscalidade e 8 contra a fraude e evasión fiscal. Foi o abanderado na cruzada da Comisión Juncker contra a erosión das arcas públicas. Noutro tempo considerouse un logro pechar acordos de intercambio automático de información con países como Andorra, Mónaco, Suíza, San Marino e Liechtenstein, hoxe os ollos están postos na competencia fiscal entre Estados membro. Como evitar que as multinacionais aproveiten a competencia entre capitais europeas? Como ninguén saca a bandeira branca, o Parlamento Europeo esixiu a Bruxelas crear no marco de Europol unha policía financeira europea que conte con competencias propias para investigar e perseguir delitos transfronteirizos.