A aterraxe suave corre perigo: o inverno chega á eurozona

Cristina Porteiro
Cristina Porteiro BRUXELAS / LA VOZ

MERCADOS

FRANCOIS WALSCHAERTS

A freada da economía alemá e a recesión en Italia poñen a España en alerta. Bruxelas rebaixa ao 1,3 % a previsión de crecemento para o 2019, seis décimas menos do que prevía

18 abr 2019 . Actualizado ás 11:19 h.

«Non podemos ocultar que o crecemento se desacelera», asegurou resignado esta semana o comisario de Economía, Pierre Moscovici. O francés non se andou con panxoliñas. As cousas estanse torcendo na eurozona e non hai visos de que as súas economías poidan remontar ao longo deste 2019. O crecemento tocará chan, ata o 1,3 %, seis décimas menos do previsto no pasado mes de novembro. A perda de dinamismo económico confirma que a crista da recuperación xa pasou e que a aterraxe suave que agardaban as autoridades europeas podería verse sacudido por repentinas turbulencias globais. O nivel de incerteza e volatilidade é moi alto. «Esta situación débese a que a nosa contorna internacional debilitouse», asegura o francés, quen tampouco evita entoar o mea culpa: «Non convén ocultar que esta desaceleración, pronunciada no segundo semestre do 2018, non se explica só por causas externas». E é que Alemaña arrastra meses de apalanque industrial, Italia trata de manter baixo control o contaxio da inestabilidade política á súa economía e Francia concentra os seus esforzos en apagar os estalidos sociais derivados da precarización do mercado laboral. A guerra comercial desatada polo presidente dos Estados Unidos, Donald Trump, está a pasar factura ás economías europeas, ninguén o pon en dúbida, pero hai outros síntomas preocupantes que apuntan nunha dirección clara: as cadeas de transmisión do euro empezan a fallar e o impacto xa está á vista.

Alemaña apaga o motor

A locomotora europea segue perdendo aceite e coquetea coa recesión técnica. A economía alemá contraeuse por primeira vez desde o 2015 un 0,2 %. Fíxoo no terceiro trimestre do ano, lastrada polas exportacións e a industria do automóbil. O sector atravesa enormes problemas para adaptarse aos novos estándares de calidade. «No sector da automoción houbo a finais do 2018 un pescozo de botella pola certificación ambiental, o que fixo que se reduza a compra de vehículos», confirmou Pierre Moscovici. O galo ve signos preocupantes: «A demanda de importación dos nosos socios comerciais hase estancado (…) O crecemento alemán reducirase como resultado do enfraquecemento das exportacións e un crecemento do consumo privado decepcionante, a pesar da situación de emprego boiante», anticipou.

As cousas non pintan ben de cara ao peche do cuarto exercicio. Oxford Economics catalogou de «horrible» a lectura do desempeño manufacturero desde o mes de outubro. Na area internacional respírase un clima de guerra comercial entre Estados Unidos e China . Para unha economía como a alemá, envorcada na exportación, calquera tremor pode desencadear consecuencias nefastas. Mostra diso é que o 50 % da contracción trimestral estivo vinculada ao descenso das exportacións. A incerteza empurrou o consumo privado á baixa, acendendo as alarmas de cidadáns e empresarios. O índice de confianza caeu a niveis que non se vían desde agosto do 2012, en pleno temporal financeiro. A pesar do aire xélido que sopra no norte, as autoridades alemás dan por feito que o país esquivou a temida recesión. Os expertos internacionais non son tan optimistas. «Aínda existe o risco» dun axuste tardío, asegura Oxford Economics. Un axuste que podería confirmarse o próximo 14 de febreiro, cando se publiquen as cifras definitivas. O Goberno alemán adiantouse esta semana anticipando un escenario máis negativo do previsto e revisando o crecemento do 2019 á baixa, do 1,8 % previsto ao 1 %. Outro signo de fatiga foi a inesperada caída dos pedidos industriais (1,6 %) no mes de decembro, segundo publicou esta semana a Oficina Federal Estatística de Alemaña. O país tamén está a experimentar un lixeiro axuste na súa vasta balanza comercial tras anos de dominio esmagador. Unha posición que contribuíu a agrandar os desequilibrios dentro da eurozona.

O inferno italiano

O parón alemán está aínda lonxe de converterse na chea de cinzas ao que se está reducindo a economía italiana por mor das aventuras orzamentarias emprendidas polo seu Goberno, capitaneado polos populistas do Movemento Cinco Estrelas e a ultradereitista Liga Norte. Os seus plans expansivos e o seu pulso ás normas de estabilidade da Unión Europea traducíronse nunha contracción brutal da economía. Italia entrou en recesión no último trimestre do ano tras unha caída da demanda doméstica. Acumulou unha destrución do PIB dun 0,1 % e un 0,2 % nos últimos dous trimestres do ano e Bruxelas revisou o seu crecemento para o 2019 pasando dun 1,2 % a un perigoso 0,2 %. A diferenza de Alemaña, as causas desta deterioración non son meramente comerciais ou industriais. Aínda que a economía italiana arrastra unha enorme débeda (131 % do PIB) e sofre a atrofia das súas administracións públicas, o certo é que foi a incerteza propagada polas manobras do seu Executivo a que provocou unha deterioración nas condicións de financiamento do país. Ese compoñente político da recesión afundiu o fráxil crecemento que viña rexistrando a economía italiana desde a crise. A recuperación nunca chegou a tomar forma. «Dalgún xeito os feitos cantan. Non parece que a expansión keynesiana que se anunciou plasmouse na práctica», deslizou con ironía o comisario Moscovici.

Existe risco de contaxio a España?

A economía española resístese a perder a inercia positiva que arrincou no 2014 tras o seu derrubamento brutal na crista da crise financeira. Das catro potencias do euro (Alemaña, Francia, Italia e España), é a que mellor aguantará o tirón no ano que acaba de comezar. A pesar do impulso que tomaron as exportacións no cuarto trimestre do 2018, Bruxelas prevé que o crecemento económico se desinfle ata o 2,1 % este exercicio. A cadea de transmisión que conecta á economía española coa alemá trasladará o vento xélido a España no 2020, cando o PIB quedará ancorado no 1,9 %. O inverno tardará en chegar, pero deixarase notar. Non só pola contracción da demanda interna, tamén polos vasos comunicantes que conectan a ambas as economías. Alemaña é o segundo destino principal das exportacións españolas. Os bens industriais (automoción, semimanufacturas e bens de equipo) constitúen case as tres cuartas partes dese pastel, segundo cálculos do Instituto de Comercio Exterior (Icex).

Se a maquinaria alemá se paraliza, as empresas auxiliares españolas terán que redirixir as súas exportacións para non colapsar. As cifras apuntan a un posible contaxio temperán. De xaneiro a novembro do 2018 as exportacións a Alemaña xa decreceron nun 0,2 % respecto do ano anterior. O mal desempeño da economía xermana e a volatilidade tamén poden golpear de cheo aos investimentos en España. Alemaña é un dos principais investidores directos cos que conta o tecido empresarial ibérico. «Vivimos un momento de incerteza excepcional que pode afectar os investimentos e ao consumo. Podería ter un efecto máis severo do agardado», recoñece Bruxelas. Os seus equipos de expertos elaboraron as súas predicións sen contar o sismo que podería provocar un brexit duro nunha zona euro que xa mostra síntomas de anemia económica con dous trimestres seguidos rexistrando crecementos exiguos do 0,2 %. Aínda que de perfil, a colisión da economía italiana podería cernar aínda máis as perspectivas de crecemento españolas, posto que o país alpino é o quinto socio comercial de España (18.200 millóns de euros).