Adeus ao conflito intergeneracional, é a hora de cambiar o modelo
MERCADOS
Sempre me aliñei xunto aos que consideran o envellecemento como un gran éxito social. Con todo, é tan innegable que o crecente peso das persoas maiores é un grave problema colectivo, que cuestionalo é considerado como unha grave irresponsabilidade. O urxente é buscar mecanismos para frear este proceso e, no curto prazo, atenuar os seus efectos negativos. Parece irresponsable non alarmarse cando, nas próximas décadas, coa xubilación das xeracións nadas durante o baby boom, un de cada tres cidadáns superará os 65 anos e a sociedade deba afrontar o peso asfixiante das pensións e o esforzo de permitir unha vida digna a un amplo colectivo con crecentes problemas de cronicidad e discapacidade. Non son necesarios moitos cálculos para comprender que as relacións sociais e económicas entre xeracións, válidas e financieramente sostibles en 1980, non o serán no 2031; pero é a solución recuperar unha estrutura poboacional expansiva con moitos máis novos e menos maiores? Ou o é reducir xa o estado do benestar para anticipar un desaxuste financeiro crecente?
É necesario pararse un momento e reflexionar sobre o acontecido nestes últimos anos. A nosa evolución demográfica, aínda que hoxe despois de tantas noticias negativas poida mesmo soar raro, contribuíu ao crecemento e á mellora do nivel de vida de toda a sociedade. O incremento na esperanza de vida permitiu mellorar a produtividade individual, o que, unido a unha intensificación no coidado e recursos dedicados ás persoas, supuxo tamén unha mellora sustantiva no benestar global. Por que pensamos que a desaparición das pirámides tradicionais é unha gran adversidade e non un valioso avance?
As persoas maiores hoxe non entenden que despois dunha longa vida de traballo (con ou sen cotización), sináleselles como o principal problema da nosa sociedade actual. Estas persoas traballaron para lograr as vantaxes que hoxe gozamos e as sucesivas xeracións de persoas maiores seguirano facendo e farano aínda máis nas próximas décadas. A nosa prioridade é apoiar a todas as xeracións e evitar que os mozos de hoxe expóñanse a súa relación co resto da sociedade como un conflito intergeneracional, unha loita entre idades por uns recursos escasos. Non podemos permitir que a discusión se centre entre elixir máis pensións ou máis gasto educativo ou que se siga analizando a situación en base exclusivamente a indicadores de dependencia centrados na cantidade de traballadores (os recursos do capital poden servir de base potencial do financiamento dos gastos de protección, unha base que non evoluciona necesariamente de xeito lineal aos ingresos laborais). A perspectiva debe ser outra. Cando incrementamos o esforzo en investigación e formación dos mozos favorecemos ao conxunto da sociedade, algo que tamén ocorre cando melloramos as condicións de accesibilidade á vivenda e aos servizos públicos ás persoas maiores, e por suposto, cando melloramos a capacidade de compra dos actuais pensionistas. Estas melloras non son só para os maiores actuais, tamén para os que aínda non chegaron a esa idade. Non estamos ante unha cuestión de cocientes, debemos pensar nun cambio de modelo que aproveite a novidade dunha sociedade na que a maioría dos seus habitantes vai ter unha longa vida. O que urxe é apoiar e aproveitar esta situación, no canto de tratar de volver ao pasado.