Creceu nun ambiente intelectual e diverso, entre España e Alemaña, no que aprendeu a loitar por facer realidade os seus propios soños. Cando acabou Química, co apoio da súa familia e da USC, creou a empresa Nanogap, que comercializa en todo o mundo nanomateriales a escala industrial. Repsol acaba de entrar no seu accionariado, unha proba de que as cousas van por bo camiño
03 feb 2019 . Actualizado ás 23:42 h.«Esta pregunta poderíame pillar en Múnic, onde vive a miña familia; en Santiago de Compostela, onde está a sede central de Nanogap; en San Francisco, onde se atopa a filial americana, ou en Tokio, onde está o noso colaborador estratéxico». Así resume Tatiana López (Santiago, 1980) a súa apaixonante vida, entre reunións, proxectos empresariais e familia. Considérase moi afortunada. Cando acabou a carreira quixo crear unha empresa de comercialización de nanomateriales, e tanto na súa casa como na súa contorna universitaria o apoio foi total. Así naceu Nanogap.
-Que é Nanogap?
-É unha empresa de nanomateriales baseada nunha tecnoloxía disruptiva: os clústeres cuánticos atómicos. Naceu no 2006 como unha spin-off da USC, grazas ás investigacións que levaron a cabo os catedráticos Arturo López Quintela e José Rivas, dúas figuras de relevancia en nanotecnoloxía a nivel mundial. Podemos dicir que hoxe abrimos un oco nun mercado híper competitivo grazas á innovación que representa a nosa tecnoloxía e o apoio dos nosos investidores, que nos permite levala ao mercado con éxito.
-Cal é o segredo da nanotecnoloxía?
-A nanotecnoloxía baséase na manipulación da materia a escala nanométrica. Parece un campo de actuación moi pequeno, pero en realidade é enorme, tanto polos materiais que utiliza como polas súas aplicacións concretas. En Nanogap apostamos pola nosa tecnoloxía de clústeres cuánticos atómicos (AQCs), que son un tipo de partículas subnanométricas totalmente configurables. É dicir, que podemos cambiar a súa estrutura a vontade para conseguir delas o comportamento que pretendemos. É unha tecnoloxía rompedora que permite que os nosos clientes poidan mellorar os procesos, produtos ou servizos que poñen a disposición dos seus propios clientes. Somos a única empresa no mundo que dispón da capacidade de producir estes nanomateriales, os AQCs, a escala industrial.
-Por que espertou tanto interese na industria?
-Porque teñen un potencial de aplicación enorme. Como son configurables, poden adaptarse a multitude de casos de uso e conseguir mellores resultados e de forma máis eficiente que a tecnoloxía tradicional, e por iso probablemente resulten tan atractivos. Desde Nanogap atopamos un bo encaixe da nosa tecnoloxía de AQCs en tres sectores principalmente: no da catálisis, que permite conseguir cousas impensables ata agora, por exemplo a fotosíntesis sintética para eliminar CO2, producindo á vez hidróxeno que pode usarse como enerxía limpa a partir da purificación de auga contaminada; no sector da electrónica, que calquera material transparente se comporte como unha pantalla sen ter que utilizar materiais contaminantes ou escasos; ou no ámbito terapéutico, con resultados moi prometedores en fase preclínica con certos tumores.
-De que xeito pode cambiar a vida das persoas?
-A nanotecnoloxía é un campo tan amplo, tan aberto a innovación disruptiva, que eu o comparo co descubrimento da electricidade e a manipulación dos electróns, que revolucionou o mundo. Tamén a nanotecnoloxía pode cambiar o día a día das persoas tal e como o coñecemos.
-A vostede ensináronlle a soñar. Pois soñemos: Que novos mundos nos pode mostrar a nanotecnoloxía?
-Si, a nanotecnoloxía deixa moita marxe para soñar. A táboa periódica é o abecedario de todos os materiais que existen, pero a nanotecnoloxía e os AQCs descubriron que cando miramos debaixo da táboa, en cada un dos seus elementos, se xogas co seu tamaño, obtés materiais totalmente novos. É coma se a táboa periódica fose só a punta do iceberg e todo o que hai debaixo é espazo para soñar.
«Temos 13 familias con 83 patentes e pedimos outras 3 que están de camiño»
O éxito de Nanogap estendeu a empresa por todo o mundo.
-Con quen traballan e en que países?
-Os nosos clientes son de tipos moi diferentes, tantas empresas enormes, multinacionais, como empresas máis pequenas e híper especializadas. Todas teñen un valor común: para elas é fundamental a innovación. Os nosos clientes están, sobre todo, en Europa, Estados Unidos e Xapón. Nós, desde a central en Santiago, ocupámonos da maior parte das actividades de I+D e produción, e atendemos aos clientes europeos. Desde a nosa oficina en Silicon Valley, aos clientes do mercado americano, e actuamos no Xapón a través dun socio estratéxico.
-Cantas patentes teñen rexistradas?
-Somos unha empresa de base tecnolóxica, polo que a protección da propiedade intelectual é vital para nós. Ata o momento temos 13 familias con 83 patentes en total e solicitamos outras tres que están en camiño. O noso modelo de colaboración coas universidades, particularmente coa USC, probouse como un xeito exitoso de transferir o coñecemento xerado nas universidades aos mercados, en beneficio do tecido produtivo e da sociedade.
-Teñen outros proxectos en marcha, como o coche infinito.
-Efectivamente, o coche infinito usaría auga contaminada como combustible, seguindo o exemplo da fotosíntesis artificial. En presenza de luz solar, as AQCs, á vez que purifican a auga, son capaces de producir hidróxeno, que poderían empregarse en ausencia de luz solar. Outro reto apaixonante témolo na área de therapeutics. Descubrimos que os nosos AQCs son particularmente efectivos en fase preclínica contra certos tipos de tumores e estamos a traballar para conseguir investidores interesados en levar a tecnoloxía ao seguinte nivel. Que teña entrado un novo socio industrial, sendo ademais unha multinacional como Repsol, sumado ao apoio de Caixa Capital Risk, Xesgalicia, Uninvest e Unirisco é algo que nos abre a porta para chegar a novos mercados estratéxicos para nós de cara a un futuro próximo.
«O que me gustaría ser de maior»
«Os meus pais son unha combinación perfecta do que a min me gustaría ser de maior», di Tatiana López. Recoñece ter sido criada nun ambiente envexable xunto ao seu pai, catedrático de Física e Química que plasmou os seus soños no seu traballo ao longo e ancho do mundo, e a súa nai, «farmacéutica de formación pero dedicada en corpo e alma á súa familia, acompañando ao meu pai alá onde os soños o levaban». Eles foron fundamentais para que ela se decantase pola química; por iso, aínda que lle preocupa a escasa querenza das mulleres polas carreiras tecnolóxicas, cre que «para ver e percibir cambios culturais necesítase tempo». Tatiana vive actualmente dacabalo entre España e Alemaña, onde reside co seu marido e os seus dous fillos. «Fascíname como imitan todo o que ven. Creo que calquera iniciativa que incremente a exposición dos nenos e as nenas a todas as profesións, sen prexuízos, vailles permitir ampliar as opcións nas que poden pensar de forma inconsciente», argumenta.