Galicia esquece do seu petróleo verde

F. Fernández REDACCIÓN / LA VOZ

MERCADOS

J. Salgado

Nove fábricas de pellets e achas e catro plantas eléctricas de restos forestais; esa é a discreta presenza dun sector, o da biomasa, que podería dar moito máis de si pola abundancia de recurso. Greenalia tratará de que Galicia supere ese paradoxo construíndo a maior central de xeración de España

08 oct 2018 . Actualizado ás 10:56 h.

Galicia non foi quen aínda de tecer unha tupida e sólida rede en torno ao aproveitamento industrial da biomasa forestal. E a culpa non é, precisamente, da falta de recurso. Haino, e a fartar, pero confírmase de novo aquilo de que en casa do ferreiro, coitelo de pau. Fuentes do sector estiman que na comunidade se tallan cada ano nove millóns de toneladas de madeira, das cales, entre un 20 e un 25 %, isto é, ao redor de dous millóns, son residuos forestais. A maior parte queda nos montes. Esas mesmas fontes calculan que só se usa un 5 % dos restos de curtas.

O certo é que houbo varios intentos para quitarse de amais a maldición do refraneiro popular e tirar proveito dun recurso barato e apenas contaminante, ben para transformalo, ben para queimalo e xerar enerxía eléctrica con el. E algo conseguiu Galicia. Froito deses esforzos son as catro fábricas que converten os restos de tallas en pellets e as cinco que fan o propio con achas. Ambos os produtos utilízanse como combustible de caldeiras domésticas, o primeiro, e industriais, o segundo.

Son todas unhas sobreviventes. Os altibaixos dunha actividade estacional, que funciona fundamentalmente medio ano -cando fai frío- e unha demanda insuficiente, entre outros factores, condenou ao peche ás fábricas Gesbinor de Boiro ; e Galpellet, de Ourense. Esta última sociedade segue viva, segundo o rexistro da Consellería de Industria, pero só como planta de cogeneración.

É un das catro instalacións que xeran electricidade en Galicia a partir de restos forestais, das que só una delas, Allarluz, dedícase en exclusiva a producir enerxía para vendela ao sistema. As outras tres actúan como plantas de autoconsumo, aínda que a xeración sobrante a verten á rede. Todas elas tiveron que afrontar outro tipo de envite diferente ao das fábricas de pellets e achas: a moratoria renovable, que entrou no sector como un elefante nunha cacharrería no 2012. O Goberno decidiu suprimir as primas que recibían as tecnoloxías limpas a modo de incentivo por comercializar a enerxía que producían. A falta de rendibilidade case afoga ás plantas de biomasa, aínda que aguantaron a respiración e sobreviviron. Todas, menos unha. A empresa AGD CyL investiu 4,6 millóns nunha instalación de xeración eléctrica a partir de residuos forestais no municipio coruñés de Cedeira que nunca chegou a producir nin un só megawatt hora, segundo o alcalde cedeirense, Pablo Moreda. Agora é unha nave pantasma.

Luz desde allariz

Allarluz foi construída en 1998 polo Concello ourensán de Allariz, pero pertence desde o 2007 ao grupo enerxético galego Norvento. O director comercial do grupo lucense, Manuel Pinilla, explica que a moratoria renovable «se soportou con dor» e que houbo momentos críticos para a planta, que non deixou de funcionar, pero case.

Agora «hai vida», resume Pinilla. A compaña ve con optimismo as oportunidades que se poden abrir na transición enerxética que precisará a loita contra o cambio climático. Proxectos novos manexan, pero «para o despegamento deste sector necesitamos estabilidade regulatoria e un marco retributivo que faga viables estas plantas» e que «recoñeza os seus beneficios sociais» como factor esencial que contribúe á limpeza dos montes e, xa que logo, á loita contra os incendios forestais.

A central de Allarluz é pequena, ten unha capacidade de xeración de 2,35 megawatts e produce entre 14.000 e 15.000 megawatts hora ao ano. Norvento posúe outra parecida en Guadalaxara. Ambas facturan 3,5 millóns, segundo Pinilla.

A fábrica de enerxía con biomasa máis potente de Galicia é a de cogeneración de Ence , que a pasteira da ría de Pontevedra utiliza basicamente para autoabastecerse.

A maior central de biomasa

Pero o seu primeiro lugar no podio ten os meses contados ao saltar ao ring renovable unha empresa de orixe familiar case descoñecida ata agora: Greenalia. Esta compaña, con sede na Coruña, dirixida por Manuel García, desempoou un vello proxecto de planta de xeración eléctrica con residuos forestais para convertelo no máis importante de España. As obras xa comezaron no concello coruñés de Curtis , onde no 2020 empezará a funcionar unha central de 49,9 megawatts, máis que as outras catro xuntas, capaz de xerar 375,7 gigavatios hora, suficientes para satisfacer as necesidades enerxéticas de toda a hostalería de Galicia, segundo a empresa.

A planta de biomasa que está a construír Greenalia en Curtis é descendente directa doutro daqueles concursos errados que lanzou o bipartito que gobernou Galicia entre o 2005 e o 2009. Ese Executivo intentou impulsar o sector da biomasa convocando un procedemento público que non deu froito algún. Presentáronse 48 proxectos que logo se encargou de tombar definitivamente o PP cando reconquistó o Goberno galego. Un deles estaba asinado por unha tal Renova, agora Greenalia. A planta inicial era de 10 megawatts -o concurso autonómico non permitía instalacións máis grandes-, agora multiplicada case por cinco. Esa pugna política entre o bipartito e o Executivo que o sucedeu paralizou o desenvolvemento da biomasa como fonte de enerxía eléctrica, que logo volveu encaixar outro golpe coa moratoria renovable.

Tras máis de dez anos perdidos, Greenalia viu o ceo aberto no 2016, cando o Goberno central decidiu convocar novas poxas para incentivar outra vez a instalación de máis plantas de tecnoloxías limpas. A compaña galega fíxose nunha desas poxas con 50 megawatts de biomasa, os mesmos que agora está a desenvolver.

Fontes da empresa explican que a poxa lles garante o cobro de case 100 euros por megawatt hora producido durante 25 anos, suficientes para garantir a rendibilidade do proxecto. O investimento previsto suma 113,7 millóns. A enerxética galega ha recorrido a un préstamo de 50 millóns do Banco Europeo de Investimentos; e a outro de 22 do ICO. Tamén recibe garantías para financiar outros 23 millóns por parte de organismos como o propio Goberno finlandés, porque a caldeira da planta levará o selo dese país nórdico. Fontes de Greenalia tamén detallan que outros 9 millóns conseguiranos coa emisión de bonos verdes por ese importe. A empresa cotiza no Mercado Alternativo Bolsista (MAB).

A planta consumirá medio millón de toneladas de biomasa forestal autóctona, é dicir, o 25 % de toda a que se xera.

Tanto Norvento como Greenalia gardan no caixón outros proxectos de biomasa susceptibles de desenvolvemento. Tamén os ten Ence, que no 2012 presentoulle á Xunta unha ambiciosa proposta para instalar na comunidade tres plantas para aproveitar residuos forestais, que sumaban 130 megawatts de potencia. O investimento que se barallaba sumaba os 450 millóns e a compra de 1,3 millóns de toneladas máis de eucalipto galego. Nada máis se soubo desas instalacións, salvo que non se executaron. A pasteira asegura que mantén un proxecto de planta de biomasa para Pontevedra, pero este ano comezou as obras dunha similar en Huelva.