Fronte aos detractores, que advirten dos perigos sanitarios, os produtores defenden que o bo estado de saúde das vacas e os exhaustivos controis garanten un alimento que, defenden, saneará as contas das explotacións. O debate está aberto...
18 feb 2019 . Actualizado ás 18:27 h.A aprobación en Cataluña da normativa que permite a venda directa de leite cru por parte do gandeiro ao consumidor final abriu un aceso debate sobre a conveniencia ou non de autorizar esta práctica no conxunto do Estado. Os que a censuran apuntan ao importante risco sanitario que supón comercializar un produto ao que non se aplicou algún tipo de tratamento térmico como o UHT ou a pasteurización que garanta a destrución de xermes potencialmente perigosos para a saúde. Neste sentido, durante as últimas semanas foron numerosas as voces de expertos vinculados ao mundo da ciencia e o medicamento que alertaban sobre a posibilidade de que o leite cru poida ser o medio de transmisión de microorganismos patógenos como Escherichia coli, Listeria, Salmonella ou Campylobacter que provocan infeccións gastrointestinales de distinta consideración. Tamén doutros patógenos que poden dar lugar a enfermidades moito máis graves como a brucelose ou a hepatite A.
Pola contra, quen están a favor de regular a súa comercialización, entre eles os gandeiros galegos, insisten nos exhaustivos controis que se realizan tanto para garantir a saúde dos seus animais como do produto que sae das súas granxas. «O estado sanitario da nosa cabana gandeira é excelente, mellor mesmo que a media europea, e o leite cru é perfectamente segura se se cumpren as recomendacións de consumo», apunta o responsable de gandería do sindicato UPA -matriz estatal de Unións Agrarias-, Román Santalla. Para este profesional da comarca do Deza, «os gandeiros podemos fornecer sen ningún problema un produto sobre o que existe un interese crecente», polo que pide a aprobación urxente dunha normativa nacional que deixe claras as normas aos produtores e dea todas as garantías aos consumidores.
Desde UPA lembran a necesidade de ferver sempre o produto antes de consumilo e de conservalo correctamente en frío ata un máximo de 72 horas despois do ordeño. «Os consumidores saben que hai que lavar ben as verduras, cociñar ben a carne ou conxelar o peixe para que o seu consumo sexa perfectamente seguro. É posible e xusto que o leite cru teña un oco no mercado español, non vemos ningún problema en iso», apunta Santalla.
Mellorar a rendibilidade
De feito, os gandeiros creen que ademais de achegar ao consumidor un produto de gran sabor e moito potencial gastronómico, a posibilidade de comercializar de forma directa o leite abre numerosas posibilidades á hora de mellorar a rendibilidade dos seus negocios.
«Un gandeiro que produce diariamente mil litros do leite, que a industria paga a 31 céntimos por litro, a través da venda de leite cru podería engadir cen litros máis ao día, a uns 70 céntimos ou máis. Isto axudaría a aliviar as vendas a perdas, que hoxe en día nos ocasiona ter que depender forzosamente da industria, pasando polo seu xugo», asegura José Alberto Martín González, presidente da Organización de Produtores Lácteos (OPL). Segundo o seu criterio, «vender leite cru non é, en ningún caso, volver cara atrás ou empeorar o risco para a saúde, máis ben é devolver un produto ao seu estado natural e dar ao consumidor a opción de comprar calidade».
Desde OPL sinalan ademais que permitir ao gandeiro vender o seu propio leite propiciaría un achegamento ao consumidor. «É unha oportunidade de recuperar a visión de como se traballa no campo e nas granxas e de como se coida aos animais. Poderemos mostrar o que sempre foron a agricultura e a gandería, traballos vocacionais, o amor polo que se fai e o sobreesforzo que temos que facer para poder vivir dignamente da produción de alimentos. Os contos e falacias proveñen do descoñecemento, creado polo actual modelo de comercio que afasta ao consumidor do produtor», advirte Martín.
Opinión similar comparte Óscar Blanco, presidente de Gandeiros de Mazaricos, que sinala que a posibilidade de vender directamente abre novas posibilidades de negocio para moitas granxas á vez que permite «dar a coñecer a realidade do sector». Este gandeiro, que tamén xestiona un albergue de peregrinos ao pé do Camiño de Santiago, sinala que cada vez son máis os visitantes que preguntan sobre a posibilidade de adquirir leite de vaca: «A xente ten cada vez máis curiosidade e interese en saber como é o verdadeiro sabor do leite».
Iniciativas en Galicia
Aínda que o actual decreto galego de venda directa de produtos primarios impide a comercialización de leite cru por parte do gandeiro ao consumidor final, a normativa vixente si permite facelo se se trata dunha empresa ou industria agroalimentaria -mesmo se esta foi creada ad hoc polo propio produtor- e conta co preceptivo rexistro sanitario.
Neste caso, a lexislación comunitaria establece desde as condicións sanitarias do gando ata os requisitos hixiénicos que deben cumprir as instalacións onde se procesa o leite que sae ao mercado. Para isto, os produtores deben seguir un plan de autocontrol baseado nas análises que realiza o Laboratorio Interprofesional de Galicia (Ligal). Á Administración, pola súa banda, correspóndelle verificar que os sistemas de autocontrol funcional eficazmente, evitando a entrada na cadea alimentaria de leite que non cumpra as condicións sanitarias fixadas na normativa. Con este obxecto funciona na comunidade o Plan de Control Reforzado do Leite Cru Galego, que leva aparellado un maior número de actuacións de control nas explotacións leiteiras coa finalidade de verificar o cumprimento dos requisitos de calidade.
A día de hoxe apenas se rexistran en Galicia media ducia de iniciativas relacionadas coa venda de leite cru, entre as que destacan Leite O Alle, unha firma de Lalín que leva máis dunha década dedicándose á produción de leite cru ecolóxico ou Lácteos Conchy, que semanalmente distribúe desde Friol máis de 300 litros de produto que se envían ata a Madrid.