Tecnoloxía para as persoas

Coma se dun benéfico meigallo tratásese, moitos galegos recibimos o agasallo dunha longa vida. Galicia ten o orgullo de manexar unhas cifras marca de envellecemento, o que é un claro signo de progreso social e económico, pero este éxito non se viu acompañado dun enfoque pertinente nin na política, nin na economía, nin na cultura. Polo tanto, como sociedade habemos de reformularnos as necesidades que a lonxevidade, e consecuente cronicidad, supoñen e o compromiso que como sociedade temos.

Á alta porcentaxe de poboación maior súmase o índice de sobreenvejecimiento, ou persoas que superan os 85 anos (que na nosa comunidade acada unha porcentaxe do 17 %) e como asumir o reto que expón. En España, a Sociedade de Xeriatría e Gerontología (SEGG) publicou recentemente unha guía para o bo trato dos nosos maiores na que se pon de manifesto que «non queren recibir un trato diferente, só por razón de idade, pero si que a sociedade sexa sensible a que, no proceso de envellecer, a persoa debe adaptarse á súa propia historia de vida, á evolución familiar, social, cultural e tecnolóxica, que non é tarefa doado».

O cambio demográfico tamén expón unha transformación importante na evolución das economías europeas. A Comisión Europea afirma que a denominada economía de prata (silver economy), a que responde á demanda das persoas maiores de 50 anos, sustentará máis dun terzo dos postos de traballo no 2025 en Europa. A madurez da poboación e o envellecemento demográfico expoñen de forma simultánea retos e oportunidades. Dar máis vida aos anos tras a xubilación, gozando de tranquilidade e saúde. O envellecemento activo é, sin duda, un importantísimo negocio a futuro.

Galicia, co seu posicionamento privilexiado ao estar a vivir agora o que outros países de Europa verán nos próximos anos, pode e debe achegar a súa experiencia para que as empresas galegas exploten as oportunidades en moitos sectores onde o envellecemento da poboación terá impacto económico, como a saúde, a nutrición, o lecer, o turismo, a vivenda, o transporte, as finanzas e os servizos especializados.

Con este propósito en mente, Galicia debe liderar a aplicación das novas tecnoloxías no ámbito do envellecemento activo e vida saudable, así como na promoción da autonomía persoal, cun enfoque diferencial. Un enfoque dinámico e flexible para adaptarse ás necesidades e características da poboación, os seus modos de vida e os seus contextos socioculturais, económicos e políticos.

Dous sectores especialmente involucrados son o sanitario e os servizos sociais. Áreas que foron, en xeral, cautelosas á hora de adoptar novos conceptos e métodos procedentes das tecnoloxías da información, sobre todo debido aos problemas que xorden do tratamento de datos e a responsabilidade asistencial ante novos modelos de servizo.

Pero o feito é que as TIC abren enormes posibilidades das que poden beneficiarse de xeito especial os colectivos que necesitan atención e coidados personalizados: anciáns, persoas con déficit cognitivo, enfermos crónicos, etcétera. A tecnoloxía permite conseguir un sistema integrado máis eficiente, capaz de analizar a información que obtén para mellorar a atención e incrementar a accesibilidade e a proximidade ás persoas, axilizando os tempos e a capacidade de resposta e, en definitiva, ofrecendo novos servizos de maior calidade.

Unha das claves será o desenvolvemento da Internet das cousas que permitirá, xunto coa análise de datos masivos (big data) e o uso da intelixencia artificial, personalizar a atención e actuar de xeito preventivo, transformando o fogar nun punto de atención asistencial.

Os cidadáns están asumindo un papel máis reivindicativo, falando de expectativas máis que de necesidades. É fundamental dispor dun ecosistema de servizos no fogar que fomenten un modelo de atención comunitario priorizando o mantemento das persoas no seu fogar e contorna de vida habitual. Para iso é fundamental o desenvolvemento de aplicacións baseadas en modelos de éxito como a teleasistencia e a telemonitorización da saúde . O éxito da implantación deste ecosistema será a súa capacidade para promover hábitos de vida saudables perdurables no tempo en lugar de simplemente contarnos como vivimos. O obxectivo é unha atención de maior calidade, máis eficiente e máis segura para os cidadáns, con custos sostibles, prestando os coidados adecuados para usuarios concretos no momento e lugar oportunos.

A tecnoloxía ha de estar integrada de forma natural nas nosas vidas, e para iso, cando falamos de envellecemento e coidados hai un elemento fundamental: o factor humano. O imperativo ético para a implantación de tecnoloxías debería ser sempre «pór aos seres humano primeiro». Xorden conceptos como a intelixencia artificial amigable, acuñado por Yudkowsky, que defenden que a amabilidade, un desexo de non magoar aos humanos, debe de ser deseñada desde o comezo. Polo tanto, o desafío é o deseño de mecanismos dos sistemas de intelixencia artificial que permitan que estes permanezan amigables fronte a calquera cambio.

Non podemos intentar solucionar problemas humanos como a soidade ou o illamento social, as caras máis amargas do envellecemento, empregando unha máquina. A tecnoloxía non pode coidar a unha persoa, será unha axuda inestimable pero non pode dar calor humana, nin manter unha conversación para a que se require empatía e intelixencia emocional.

Con todo este coñecemento adquirido, Galicia ten unha oportunidade única para converterse nun ecosistema de referencia na aplicación das novas tecnoloxías no ámbito do envellecemento activo, co desenvolvemento de iniciativas pioneiras asociadas á xestión dunha estrutura demográfica envellecida e dispersa a través dun uso intensivo do coñecemento e a tecnoloxía. As oportunidades para as persoas emprendedoras son practicamente infinitas e a economía de prata perfílase como un dos sectores máis necesarios constituíndo un nicho de mercado cun enorme potencial. 

---

---

---