O Sergas soporta un sobrecusto anual de polo menos 320 millóns pola idade da súa poboación
13 feb 2018 . Actualizado ás 05:00 h.A demografía e o envellecemento teñen un claro reflexo na sanidade dun país, e o sistema público de saúde é un dos alicerces fundamentais do Estado de benestar. Demóstrano as cifras. Galicia destina este ano 3.861 millóns de euros a este capítulo. O 41 % dos orzamentos da Xunta. E non é que as contas teñan subido moito. O Sergas ten no 2018 o maior orzamento desde a súa creación, con 3.861 millóns, pero no 2008 superou xa os 3.700.
máis custosa
Case un 10 % máis. Ter unha poboación envellecida implica máis gasto sanitario. O complicado é determinar canto. Os maiores consumen máis fármacos, visitan máis ao médico de familia, acoden máis ao hospital e a súa estancia tras un ingreso é máis longa. Pero non hai estudos que analicen canto deste gasto está directamente relacionado co envellecemento. Un infarto nun home de 70 anos, por exemplo, debe asociarse a este factor? A Consellería de Facenda elaborou un estudo que trata polo menos de aproximar leste importe. Nel, analiza o gasto en receitas, en visitas ao centro de saúde e en altas hospitalarias por tramos de idade. Asígnalles un custo e despois fai unha proxección calculando leste mesmo orzamento se a poboación galega tivese a mesma estrutura de idade que a estatal. E os cálculos reflicten que só nestes tres parámetros o Sergas ten un sobrecusto de 317,3 millóns ao ano por envellecemento. A atención especializada, con máis de 180 millóns, supón a principal sobrecarga, pero tamén os fármacos, con 114. Estas cifras calculáronse tomando como referencia a poboación do 2013, cando 209.569 maiores excedían os 80 anos e o orzamento sanitario era de 3.418 millóns. Isto implica un sobrecusto de case o 10 %. No 2016 a poboación de 80 ou máis anos subía xa a 230.819, o que con seguridade eleva esta porcentaxe.
Os medicamentos
O tramo que máis consome, a partir de 75 anos. En Galicia unhas 350.000 persoas teñen 75 ou máis anos sobre unha poboación de 2,7 millóns. Son menos do 13 % dos galegos. Pero consumiron no 38,7 % do gasto en receitas do ano 2017. De feito, son o intervalo de idade con maior consumo de medicamentos, máis elevado que o de todos os menores de 65. É un custo sanitario moi asociado ao envellecemento. Pode haber persoas de menos idade que por problemas de saúde estean polimedicadas, pero son raras excepcións. Os grandes consumidores de fármacos son xente maior e con patoloxías crónicas. En Galicia, segundo os datos máis recentes do Sergas, hai uns 70.000 que toman diariamente seis ou máis medicamentos. E 7.500, que quince ou máis. O perfil é coñecido. Máis mulleres que homes, nunha proporción de seis a catro, e tres de cada catro de entre 71 e 90 anos. Outros 4.000 pasan dos 91. É dicir, a poboación máis envellecida, máis investimento en medicamentos. No ano 2017, practicamente 700 millóns de euros, 1,9 millóns cada día. A maiores, os fármacos que se dispensan no hospital, outros 400 millóns.
Visita ao centro de saúde
Triplícanse coa idade. Nun ano os centros de saúde realizaron 24 millóns de consultas, non só para acudir ao médico de cabeceira, senón tamén a enfermería e outras especialidades de primaria. Cada galego vai de media 8,6 veces ao ano. Pero as medias son enganosos. Os maiores de 80 acoden 18 veces, case o triplo que o tramo menos frecuentador, o que vai de 15 a 64, que presenta unha proporción de 6,3. Os menores de 15, a pesar de non ter problemas de saúde, realizan máis visitas porque os calendarios infantís implican vacinacións e revisións pediátricas. Se se asigna un custo a cada consulta, os maiores de 80 consumen o 16 % do gasto.
Hospitalizacións
O 22 %, a partir dos 80 anos. O mesmo que ocorre coas consultas de primaria sucede coa actividade hospitalaria. Das altas que se dan ao ano, o 22 % correspóndense a persoas de 80 ou máis. Isto ocorría no 2013, cando este intervalo de idade supuña o 8,5 % dos galegos. Se se suman todos os maiores de 65, a porcentaxe de hospitalizacións elévase ao 48 %. É dicir, de todo o gasto xerado en ingresos de hospital, a metade diríxese ao colectivo de 65 ou máis anos.
estancias
Alónganse coa idade. Non só teñen máis altas, é dicir, máis ingresos, senón que estes son máis prolongados. No ano 2015, cando alguén tiña que ser hospitalizado, pasaba de media sete días no centro sanitario. De 1 a 14 anos esta cifra baixa a 3,8 días, e a partir de aí aumenta progresivamente. De 35 a 44, 4,9 días; e de 45 a 54, 6,5. As que pasan de media máis días no hospital son as persoas que teñen entre 85 e 89 anos, 9,2 días de media.
Custo global
Máis da metade. É difícil cuantificar o que lle custa á sanidade galega o envellecemento da poboación. Dino os propios expertos. Nin sequera o grupo de investigación en macroeconomía e saúde da Universidade da Coruña, con liñas de investigación como o custo social das enfermidades, dispón dun número exacto. Si sería conveniente facer unha aproximación, explican, pero entrañaría incluír múltiples variables. E é que o informe de Facenda, moi claro e conciso, analiza tres parámetros incuestionables: consultas no centro de saúde, altas hospitalarias e receitas, pero hai outros indicadores que fan variar o custo, como as probas e consultas en atención especializada, os servizos de urxencias, as próteses e aparellos terapéuticos e mesmo o tipo de patoloxía, porque non todas as estancias entrañan o mesmo gasto. A pesar destes condicionantes, en Galicia a poboación maior de 65 anos representaba no 2013 o 23,2 % da poboación, e acadaba segundo esta análise máis da metade do gasto sanitario: 1.709 millóns de euros, tomando como referencia os orzamentos dese exercicio.
Capacidade de aforro
Racionalizar. O envellecemento suporá cada vez unha maior factura á sanidade galega. E a lectura debe ser positiva. As enfermidades se cronifican -por exemplo, algúns tipos de cancro- polo avance no diagnóstico precoz e os tratamentos. A pirámide demográfica, ademais, non parece que vaia a reverterse. En resumo, a solución pasa por medidas que racionalicen o gasto e non por recortes nas prestacións. O Ministerio de Sanidade creou hai anos un grupo de traballo sobre o gasto sanitario no que se plasmaban estas iniciativas. Por exemplo, compras centralizadas, uso racional do medicamento, promoción da demanda responsable e de estilos de vida saudables ou aumentar a capacidade de resolución na atención primaria. Este informe ten dez anos e aínda quedan moitas tarefas pendentes, como este reforzo da primaria. Outras, como o uso racional dos fármacos, avanzaron.
Un factura a revisar
O maior orzamento desde a súa creación. Probablemente sexa difícil reducir a factura sanitaria, pero poden establecerse medidas que teñan maior efecto na saúde. O gasto farmacéutico sempre foi un dos cabalos de batalla, e desde o 2009 esta partida reduciuse case un 25 %, pasando de 924 millóns a menos de 700. Pero pouco pode facer Galicia cunhas regras de xogo que a penalizan a escala estatal, ao non ter en conta no financiamento a dispersión e sobre todo o envellecemento, que en sanidade eleva considerablemente a súa factura.
Suíza, o mellor lugar para envellecer
l. g. v.
Suíza sabe máis de atender aos maiores que de reloxos. Déixao patente o índice global de envellecemento, que clasifica ao país transalpino como a mellor opción para envellecer. O adaptadas que están as cidades á terceira idade, a atención de calidade dos profesionais que traballan en xeriátricos e a política de «anticipación do envellecemento» fan de Suíza un lugar idóneo para pasar os últimos anos de vida. Aínda que tamén hai que ter en conta, ollo, a capacidade de aforro dos suízos e o sólido sistema de pensións que os deixa respirar tranquilos.
urbanismo
Berna, á cabeza. Varias poboacións suízas, entre elas Berna, a capital, adheríronse á rede mundial de cidades amigas da terceira idade (ningunha é española). Dentro deste programa, Berna cubriu as necesidades dos maiores en materia de urbanismo con camiños seguros para os peóns e acceso aos medios de transporte e servizos públicos. Pero tamén pon coto ao problema realizando importantes investimentos.
trato en xeriátricos
A mellor atención. Enfermería é a terceira carreira máis demandada en Suíza. Para que parte destes estudantes especialícense en xeriatría moitos centros ofrecen incentivos como 6 semanas de vacacións e zumentos plans de xubilación.
pensións e aforro
Principio de solidariedade. Cada residente en Suíza ten que cotizar segundo un principio de solidariedade. O obxectivo é garantir aos cidadáns, tamén aos que non traballan, uns ingresos mínimos para vivir. Os suízos, ademais, completan as súas pensións cun confortable colchón. Mentres a media europea de aforro é do 11 %, en Suíza aforran un 18 %.