O peor da historia queda nun 12 % das capturas medias do século
12 ago 2020 . Actualizado ás 05:00 h.A unhas das augas máis ricas do mundo en nutrientes debe Galicia a incomparable variedade e calidade dos seus mariscos, peces e cefalópodos. Entre estes últimos brilla o polbo, un símbolo da gastronomía que se diferencia do africano, o máis común na hostalería, polo seu xenuíno sabor, resultado de alimentarse con mariscos e das rías e costas onde nace, crece e reprodúcese. Reproducíase, en realidade, porque este verán se ha esfumado. Literalmente, sen que ata agora se saiban os motivos, o Octopus Vulgaris brilla agora pola súa ausencia. «Á feira», á brasa, á mugardesa, en vinagreta ou en calquera das súas múltiples preparacións, comer polbo galego non é misión imposible, pero case.
Que o verán do ano da pandemia está a ser o peor da historia para o octópodo orixinal de Galicia acredítano as estatísticas de vendas nas lonxas, publicadas na Plataforma Tecnolóxica dá Pesca. Demoledoras cifras que explican por que gran parte dos naseiros han claudicado co polbo. Do 1 de xullo ao 11 de agosto capturáronse uns 37.000 quilos, un 12 % da media de 300.400 que se comercializaron durante ese período ao longo deste século.
A 8,33 euros o quilo
Derrubouse a oferta e, como consecuencia, os ingresos de centos de mariñeiros galegos. A media de 1,68 millóns de euros que ingresaban neses 42 días en toda a comunidade caeu a 308.000, co cal perderon o 82 %.
Pola súa escaseza, o polbo galego converteuse nun auténtico luxo, pero nin así se traduce nun repunte de prezos proporcional. Aínda que no Grove algunha peza háxase pagado en lonxa a 23,90 euros o quilo, a media autonómica de xullo e o que vai de agosto é de 8,33. A segunda máis alta do século, cunha media de 6,09, lonxe dos 10,59 do 2018 e só un euro máis que no 2019 e 34 céntimos máis que no 2017. Coa diferenza de que o ano pasado descargáronse 281.000 quilos, 322.000 no 2018 e 288.000 no 2017, multiplicando os 37.000 deste verán.
Un terzo do máis malo
Normal que ninguén lembre un verán tan malo para o polbo en Galicia. Hai que remontarse ao 2005 para o que ata agora se consideraba o peor, pero entón as descargas de 114.000 quilos multiplicaron por tres as de leste. Tampouco foron bos o 2001 nin o 2006, con 150.00 e 191.000 quilos. Excelentes, os mellores do século no período que vai do 1 de xullo ao 11 de agosto, foron o 2008, con 589.000 quilos, 16 veces máis que agora, e o 2010, con 521.000 quilos.
Que o polbo galego escaseaba xa o percibiron os naseiros cando as levantaron ao empezar xullo, despois dun mes de veda «para a recuperación do recurso». Habitualmente eran dous, pero a Consellería do Mar aceptou a petición das tres federacións de pescadores galegas e reduciuna á metade. Unha flexibilización que partía da constatación «da lixeira recuperación do recurso, da mellora das capturas nos últimos meses» e, tamén, atendendo «a situación excepcional derivada dá pandemia».
Cando a mediados de xullo saltaron as alarmas porque as capturas de octópodo non só non melloraban senón que empeoraban, entre os naseiros soaron voces entoando un mea culpa porque todo apuntaba a que o mes de veda non fora suficiente.
O misterio da desaparición
Mar consensúa co sector o plan de xestión do polbo en Galicia, combinando «criterios técnicos, tanto económicos como biolóxicos». O Octopus Vulgaris é moi sensible ás condicións ambientais, e as correntes e a temperatura da auga inflúen na desova e na crianza.
A estas alturas non hai, ou non transcendeu, unha explicación ao misterio da súa desaparición este verán. A súa abundancia ou escaseza «depende en grande medida das condicións ambientais que actúan sobre o recrutamento», di Mar na exposición de motivos do plan de xestión. «Para protexer a reproducción e axustar» as pesqueira ao ciclo de vida do polbo, desde 1992 en case todos os anos se vedaba en maio e xuño. En Galicia o seu ciclo vital rolda os dous anos, reprodúcese na primavera e ao ano seguinte é o período de recrutamento, con pezas de ata 300 gramos de peso. Non se pode comercializar ata que acada un quilo.
O de importación cobre a escaseza e satisfai a elevada demanda dun emblema culinario
Prato tradicional e un dos emblemas da gastronomía galega, o polbo gaña adeptos polo mundo e comelo está de moda en cada vez máis países. Se sentarse ao redor dunha tapa de polbo «á feira» presentada nun prato de madeira é un costume moi arraigado en Galicia, contados son os turistas que se resisten a probalo e, na súa inmensa maioría, a repetir. Tanto gusta e tanto tirón ten, que o xenuíno octópodo galego só cubriría unha moi pequena parte da demanda hostaleira.
Aínda que neste verán desapareceu, os clientes de bares e restaurantes non o notan porque, como habitualmente, a gran parte do que comen, aínda que preparado á galega e en Galicia, é de importación. Boa parte del, do noroeste de África, de Marrocos e Mauritania, pero tamén de Portugal , México ou Chile.
Menos saboroso e máis claro
Porque ao cocelo a pel do galego cae antes que a do africano, e tamén pola variedade de tamaños comerciais, os hostaleiros sácanlle máis partido ao de importación. Menos saboroso que o galego porque vive en augas máis cálidas e en zonas areosas, a mestría das pulpeiras e hostaleiros ao preparalo en Galicia convérteno nunha delicia. Diferénciase do galego polo seu ton esbrancuxado e porque sabe menos a mar. Aínda así, hai que ser un experto para distinguilo cando se come «á feira»; ou sexa, cocido, cun chorro de aceite, sal e pemento doce e picante.
