Paraxes interesantes e riqueza patrimonial nunha parroquia situada no corazón da Ribeira Sacra
13 ene 2019 . Actualizado ás 19:37 h.A medio camiño entre A Teixeira e Abeleda atópase a pequena parroquia de San Salvador de Lumeares. A pesar da súa reducida extensión, o seu territorio conserva un interesante legado patrimonial de carácter relixioso e de varios elementos etnográficos que, en tempos, formaron parte dunha importante economía de tipo familiar. Esta parroquia está ademais xeograficamente situada nunha das zonas máis privilexiadas da Ribeira Sacra, polo seu alto valor paisaxístico e polas rutas de senderismoque pasan pola zona, entre as paraxes únicas das contornas contornas dos ríos Edo e dos Vaos.
O inicio deste percorrido por Lumeares está no lugar de Vidueira, localidade situada a un quilómetro da Teixeira. Antes de emprender a ruta, hai que facer unha breve parada no seu miradoiro, que se atopa no centro do pobo e ao lado mesma da estrada que conduce á capital do municipio, A Teixeira.
Desde o miradoiro gózanse unha amplas e espectaculares vistas dos núcleos polos que pasa a ruta, algunhas desa parroquia e outras das veciñas de San Paio e Santa Tegra de Abeleda.
Cándido Canedo, veciño de Vidueira, é un artesán e escultor autodidacta cuxa obra está exposta, de xeito permanente, no exterior da súa vivenda. Todo un cúmulo de orixinalidade e creatividade nas súas obras, nas que transforma obxectos cotiáns en algo diferente e peculiar.
Á esquerda do miradoiro parte un viario que leva ao lugar da Cruz e A Portela, enlazando co antigo camiño, hoxe convertido en ruta de sendeirismo, que unía A Teixeira con Abeleda a través da Portela. Xusto onde este camiño cruza o río Edo, atópase o muíño do Sardiñeiro, propiedade dun veciño de Lumeares e que leva varias décadas abandonado.
Moito viño para Sarria e Lugo
Para seguir o percorrido hai que desviarse á dereita para A Cruz, distante 250 metros. Neste tramo ven varias construcións que no seu día foron antigas adegas, ademais das existentes no propio núcleo da Cruz. Pepe Rodríguez, veciño de Pacios, lembra que esta parroquia, nos seus mellores tempos, foi unha importante produtora de viño e que a maior parte dos seus caldos eran vendidos en Sarria, Lugo e parte da súa provincia.
«Cada vivenda tiña a súa propia adega -lembra Pepe-, pero tamén viñan dá montaña de Montederramo e Chandrexa de Queixa para facer ou viño nesta zona, xa que tingan viñedos e as súas propias adegas. Antes faciase moito viño, lembro ou accidente dun camión que ía cargado de bocois e pipas cheas de viño para Lugo. Entre ou medio dás pipas ía xente que aproveitaba ou transporte e cando baixaba cara Abeleda, tivo un accidente e morreron varias persoas dás que ían non camión».
Á entrada da aldea sitúase o cruceiro da Cruz, datado en 1766 e construído sobre unha plataforma granítica de tres alturas. No seu fuste pódese ver decoración alegórica á Paixón de Cristo e o capitel mostra formas vexetais de tipo geomórfico e antropomórfico. O cruceiro remata nunha cruz co Cristo crucificado no frontal e a Virxe María na parte oposta.
O santo sen cabeza
Desde A Cruz hai que seguir pola estrada en dirección ao templo parroquial de San Salvador de Lumeares, distante medio quilómetro. Nas proximidades da igrexa áchase o peto de ánimas do Santo Anxo da Garda. Está formado por un enorme bloque de pedra sobre o que se alza a imaxe dun anxo, protexendo coa súa man esquerda a un neno espido e suxeitando unha palma na súa man dereita.
Sobre a imaxe do Anxo da Garda, cóntase un tráxico suceso ocorrido hai máis 30 anos e que relata Pepe Rodríguez: «Contoume a miña nai que un día rompéronlle a cabeza ao santo e sospeitábase dun veciño dá parroquia. Un día este veciño foi facer a demouca dous seus castiñeiros. Estaba subido nunha rama e caeu dela, con tan mala fortuna, ou como castigo, que quedou atrapado coa cabeza entre dúas ramas e morreu asfixiado. Máis tarde a cabeza do santo foi restaurada volvendo ao seu cerco orixinal».
A igrexa de San Salvador de Lumeares é de estilo barroco e foi construída a mediados do século XVIII. Restaurada hai unha década con máis ou menos acerto pola Xunta, fai un lustro aínda se celebraba a tradicional Festa dúas Espantallos. Ao lado do templo está a antiga casa reitoral de Lumeares, unha construción de grandes dimensións e que formou parte das abundantes posesións que tiña por esta zona a Casa de Alba.
O percorrido continúa polos lugares de Soutelo, Barredo e Cima de Vila, onde finaliza. Do lugar de Barredo sae unha pista asfaltada que leva ao Toural e O Río, pasando pola ponte medieval de Lumeares sobre o río dos Vaos. Deste punto iníciase outro percorrido que transcorre paralelo ao río, en sentido ascendente, entre muíños fariñeiros e que máis adiante dá acceso á coñecida ruta das Fervenzas do Cachón.
Desde Monforte
Para chegar a Vidueira desde Monforte hai que tomar a estrada LU-903 que conduce a Doade, Castro Caldelas e A Teixeira. A 27 quilómetros de distancia de Monforte está o lugar de Vidueira e punto de inicio do percorrido