A parella que emprendeu creando a panadería máis recóndita de Galicia
Roi e Usoa cambiaron Madrid por Negueira de Muñiz, onde puxeron en marcha un negocio artesán nunha contorna no que todo é heroico
lorena.garcia\
Ernes é unha pequena aldea ancorada á ladeira do encoro que serpea ao longo do concello de Negueira de Muñiz, dacabalo entre Galicia e Asturias. É un lugar recóndito nunha zona na que décadas atrás se instalou a última comuna hippie de Galicia, e na que aínda o tempo e a vida móvense a un ritmo máis pausado, máis lento. E así, Lento, é precisamente como a vasca Usoa Areitio e o ferrolán Roi Agulla, bautizaron o seu negocio, unha panadería artesanal situada nun dos lugares máis remotos da comunidade.
Un enorme casarón de pedra construída en parte no ano 1700 e en parte no 1895 acolle o fogar e a panadería da parella desde fai case sete anos, cando decidiron emprender unha aventura que nada tiña que ver coa súa vida anterior en Madrid. Usoa e Roi coñecéronse na capital de España. El, sociólogo, traballaba facendo estudos de mercado e ela, artista visual, compaxinaba a súa tarefa na Universidade co traballo nun centro de arte. Nun momento dado, todo se aliñou para saír de Madrid: certo desencanto laboral, o embarazo do seu primeiro fillo, a dificultade para conciliar... «Foi un pouco de todo. Nesa época vimos que había xente que poñía en marcha negocios con base social e pensamos en facelo nós tamén. Decidimos probar na Coruña montando unha cafetería-ciclista con produtos de calidade e ecolóxicos. Tiña sentido. Sempre fomos uns cocinillas e cuns amigos fixeramos un par de mercados en Madrid con produtos de pan e repostería que funcionaran moi ben», relatan. Viron que o que era unha afección podía ser o sustento dun novo proxecto vital.
O problema foi que atopar local, e sobre todo socios, na Coruña converteuse en misión imposible. «Nese tempo fixemos pan para algún mercado e algún grupo de consumo da área, e vimos que tiñamos amigos con proxectos en zonas rurais, así que comezamos a pensalo, aínda que nunca viviramos no rural», explican Usoa e Roi.
O seu salto á aldea foi vertixinoso. No 2014 Roi participou nun encontro da rede «O rural quere xente» en Negueira, e así foi como coñeceu Ernes. «Viñen case cunha libreta buscando un proxecto colaborativo ao que sumarnos», di. Déronlle voltas e decatáronse de que o de Negueira era o que máis nenos parecía ter, e eles querían que o seu fillo crecese nun lugar con máis pequenos. «Foi o primeiro sitio ao que nos diriximos, e cando saímos de alí, dixemos: ‘Non vivimos aquí nin de coña'. Dous días despois pensamos ‘a ver, igual non está tan mal'», relatan entre risos. E así, conscientes de que nunca habería un sitio «perfecto» e de que necesitaban «deixar de flotar», penetráronse na aventura da súa vida.
Unha casa en ruínas
O primeiro obstáculo no seu intento de asentarse en Ernes foi lograr un fogar. «A compra foi tortuosa, e o que veu despois, tamén. Fixemos paredes, chans, quitamos dous metros de lixo que se acumulaba na lareira, chovía dentro... Estivemos tres meses sen luz nin auga quente. Menos mal que somos moi entusiastas e positivos, porque o traballo foi inmenso, e queda aínda moitísimo. Pero viñemos a iso, eu quería unha aventura na miña vida, algo apaixonante», di Usoa. E iso foi o que se atopou.
Cando se asentaron en Ernes, un grupo de veciños tiña un proxecto colaborativo de pan para autoconsumo e venda de excedentes e sumáronse durante varios anos. Cando este se foi desintegrando, eles tomaron a vez e comezaron a hornear de xeito máis regular e a levar o seu produto ao mercado de Ribadeo e a clientes da costa. «Pouco a pouco foi funcionando e xusto antes da pandemia decidimos dar o salto. O ano pasado constituímonos en cooperativa e da man de varias axudas puxemos en marcha Lento. Hai pouco máis dun mes que empezamos no novo obradoiro. Pasamos de fornear nun forno do século XIX a un do XXI».
É nese obrador moderno onde catro días á semana cocen un produto feito a base de materias primas ecolóxicas, cariño e investigación. Cada fornada son uns 70 quilos de pan aos que queren engadir unha liña de repostería e empanadas.
A repartición: 6 horas en furgoneta enfrontando os elementos
Cada pan de Lento ten detrás 36 horas de traballo que inclúen unha fermentación en frío a base de masa nai. Todos os produtos que utilizan son ecolóxicos e en cada hogaza hai horas e horas de investigación. Porque eles non só fan pan. Se zambullen na súa historia, nos seus matices, en busca dun produto que primeiro lles satisfaga a eles, e logo aos seus clientes.
«Tivo boa acollida, uns clientes porque buscan un produto feito con materia prima ecolóxica e singular, e outros porque lles recorda ao pan de antes», explican. Esa boa acollida tamén a recibiron cando se asentaron en Ernes, unha comunidade variada na que un pode atopar belgas, suízos ou arxentinos, e onde non queda ninguén que pase dos 60 anos.
Roi e Usoa distribúense a diario o traballo do obrador, pero a outra parte fundamental da panadería, a repartición, é cousa dela. E ten moita faragulla. Ernes, ao non ter unha ponte preto para cruzar o encoro, está case illado. Para chegar hai que percorrer unha estrada sinuosa ao longo do pantano, e todo queda lonxe. Moi lonxe. Nos seus primeiros anos vivindo alí xa viron a que se enfrontaban. «Isto, como marco fotográfico, é xenial, pero vivir aquí é moi estresante. Tes que levar unha motoserra, unha pala e unha manta no coche porque se hai vento e se cruza unha árbore no camiño, tes que sacala ti», ejemplifica Usoa, que estando embarazada xa viviu algún capítulo así cando se dirixía a facer repartición. O pan de Lento chega a lugares como A Fonsagrada, Vegadeo, Ribadeo, Lugo... Cada día que distribúen son unhas 6 horas ao volante. Un esforzo entusiasta, como todo o que fan.
