«O sentido do rancor» reúne escritos na rede dixital, a modo de aforismos, e outros textos máis longos, do crítico e editor galego Constantino Bértolo, que tamén editou e prologado unha ampla e representativa antoloxía dos escritos de Karl Marx.
17 ago 2018 . Actualizado ás 05:00 h.Constantino Bértolo (Navia de Suarna, 1946) podería subscribir o colofón do sentido do rancor: «Este libro rematouse de imprimir en xullo de 2018, intentando loitar contra o consenso». Na súa longa carreira como editor e crítico ou observador cultural, Bértolo ha ir contracorriente, buscando restablecer o equilibrio daquilo que o perdeu, ou desestabilizando a tranquilidade do conformismo. O colofón, ademais, emparenta, pola vía da brevidade, a contundencia e o sentido do humor co contido da obra, que recolle unha representativa selección dos máis de 1.700 chíos de Bértolo, ademais dalgunhas pasaxes máis amplas, extraídos das súas colaboracións dixitais co Colectivo Todoazén e as impresas de Mundo Obreiro.
Son mostras tamén, como escribe no prólogo Ignacio Echevarría, seleccionador dos textos, do «talante sempre interpelador, cuestionador, provocativo» de Bértolo. Echevarría engade tamén o adxectivo de «galego», que identifica con «parsimonioso, reflexivo, en certo sentido “indirecto”». E é verdade: a retranca está ben presente en chíos como «As vacas galegas son veganas. Consuma carne galega».
A retranca e a ironía non atenúan, senón que subliñan a mensaxe de fondo de Bértolo, cuxos chíos se len como aforismos dotados dunha carga de profundidade de amplo alcance. Algúns exemplos: «Teñamos coidado: a idiotez allea non nos fai intelixentes». «O soldo di máis que mil palabras». «O algoritmo é a ideoloxía do noso tempo» e, está claro, «Nun país capitalista a primeira obrigación é loitar contra o consenso». Máis claro aínda: «Comunistas: os que saben que sen traballadores non habería empresarios. Conservadores: os que pensan que sen empresarios non habería traballadores». Para Echevarría, o obxectivo último destes aforismos é «a axitación, a toma de conciencia: a mobilización do lector, en definitiva, con miras a unha tan necesaria como sempre desprazada, e polo tanto improbable, revolución».
Selección de textos
Precisamente, Bértolo tamén alude á revolución na súa antoloxía de Karl Marx, Chamando ás portas da revolución. Trátase dunha ampla selección de textos do pensador alemán -o libro suma case un milleiro de páxinas- precedida dun longo e analítico prólogo de Bértolo -máis de cen páxinas: máis ben un ensaio- que xustifica desde o comezo a súa perspectiva: «Marx foi, sobre todas as súas facetas, un revolucionario. Alguén que quería facer a revolución, facer posible a realidade dunha sociedade igualitaria baseada na comunidade de bens e actividades, e que dedicou toda a súa vida a saber e ensinar que revolución facer, quen podería facela, contra quen tiña que facerse e como podería levar adiante».