Unha aldea de Quiroga conserva singulares recordos de antigas explotacións mineiras
15 oct 2019 . Actualizado ás 09:22 h.A aldea quiroguesa de Ferreira, na parroquia de Montefurado, tivo unha estreita relación coa minería do ferro e do chumbo. Para transportar o ferro construíuse unha peculiar infraestrutura, consistente nunha liña férrea duns tres quilómetros de lonxitude que ía desde a explotación mineira á estación de tren de Montefurado. De alí levaba o mineral ao País Vasco para abastecer os altos fornos de Biscaia.
Desta industria mineira existe certa documentación de finais do século XIX e principios do XX. Na obra de Jesús Río Ramilo Terras de Quiroga: as súas xentes, produtos e producións menciónanse varias solicitudes de explotación dirixidas ao goberno civil lucense. Entre elas hai unha de Rodrigo de Rodrigo e Escobar, veciño de Madrid, para aproveitar o mineral nunha concesión chamada Coto Abundante.
As minas estaban no lugar da Pala, a uns 250 metros en liña recta de Ferreira e na beira oposta do arroio de Ricovo. Acceder hoxe a elas desde a aldea é imposible, xa que a maleza pechou o camiño. Só se pode chegar por outro camiño que sae da aldea dos Albaredos. Pedro Marcos Fernández, veciño de Ferreira, non as viu nunca en funcionamento. Cando era un rapaz, hai máis de 75 anos, xa estaban abandonadas.
O mineral de ferro era transportado en vagonetas tiradas por cabalerías ao longo da liña férrea ata as proximidades do lugar do Muíño, onde tiña que salvar unha forte pendente ata o arroio de Ricovo. Neste punto había tres construcións dedicadas a caballerizas, ademais dun almacén para o mineral e un soporte de formigón para un teleférico que permitía salvar a pendente ata o arroio.
Estaba formado por unha liña aérea para subir as vagonetas baleiras e unha rampla de raíles pola que baixaban as vagonetas cargadas. Daquela a liña férrea cruzaba o arroio por unha ponte de pedra -que se conserva íntegro- e seguía ata Montefurado, a uns cincocentos metros.
Vestixios ocultos
Desta infraestrutura quedan poucos restos, como as ruínas das caballerizas, o soporte do teleférico e algúns raíles que serven de vigas e soportes en peches de leiras. O seu trazado apenas se distingue, xa que a vexetación ocultou os vestixios visibles. Casimiro, único veciño do Muíño, lembra que o seu pai Baltasar traballou de caballista para a explotación. Posuía unha decena de cabalos que servían para tirar das vagonetas.
As minas de chumbo estaban nun lugar chamado Os Colmeares, nos montes de Bizcovio, a un quilómetro de Ferreira. Nelas traballou o pai de Pedro Marcos.«Recordo que cando eu tinga catorce anos sacaban ou mineral en carros de bois ata preto de aldea», di. Os veciños descoñecían o destino do mineral. Extraíase dunha galería subterránea que se derrubou -lembra o veciño- e dun gran pozo duns vinte metros de profundidade.
Os mineiros subían e baixaban dun nun nun gran caldeiro accionado por unha polea. O mineral lavábase nun lavadoiro de formigón e despois metíase en sacos que eran transportados en carros de bois. As minas están hoxe cubertas de maleza e de terra caída en desprendementos.
Alcornoques
A aldea de Ferreira contaba con outro recurso económico: as importantes masas de alcornoques que se atopan nos lugares dos Colmeares, Valcabrón, A Coutada e Muíño de Abaixo, entre outros, e que se seguen aproveitando hoxe.
Segundo explica Pedro Marcos Fernández, cada oito ou nove anos visita a aldea unha brigada formada por cinco ou seis cidadáns portugueses para extraer e comprar a cortiza. «A última vez que estiveron na aldea foi non 2017 e virán de novo para ou 2025», engade o veciño.
Desde montefurado
Hai que saír da cabeceira da parroquia pola estrada dos Albaredos. No quilómetro 3,3 sae un viario asfaltado á esquerda para Centeais e Ferreira. Esta última áchase a uns cincocentos metros