Investigadores e veciños creen que si, pero destacan que houbo un cambio social
14 oct 2018 . Actualizado ás 18:15 h.Cúmprese un ano dos incendios que arrasaron case catro mil hectáreas de montes incluídos na Rede Natura: 2.649 en dous focos en Cervantes e 1.104 en , Negueira de Muñizsegundo os natos do Ministerio de Medio Ambiente. Doce meses despois xorde unha pregunta se se pode volver repetir un desastre ambiental parecido. A resposta é si.
O profesor e investigador do Departamento de Edafoloxía e Química Agrícola na Escola Politécnica de Lugo, Agustín Merino, apunta que dentro da desgraza hai un aspecto positivo: «Houbo un espertar da sociedade que dixo unha especie de ', ‘nunca máise esta percepción chegou para quedar. Na reunión que tivemos os técnicos cos deputados do Parlamento expuxemos, e todos o comprenderon, que os incendios do 2017, polas súas circunstancias, escapábanse de calquera capacidade organizativa; pero tamén entenderon que para atallar o problema a sociedade ten que implicarse». Merino coordina desde fai tres anos o programa Plantando cara ao lume, que pretende educar, concienciar e formar aos voluntarios. «Loitar contra os incendios non é unha cuestión exclusiva de técnicos e de recursos económicos; é necesaria a educación e a sociedade».
Xa sobre o terreo, Manuel Rodríguez, responsable do Hotel Piornedo e durante anos xefe de brigadas contra incendios, tamén cre que puido haber un antes e un despois: «O que vivimos foi tremendo; mobilizámonos todos os veciños porque xa non era unha cuestión ambiental, senón de supervivencia», relata un home que a pesar da súa experiencia na extinción de incendios sen dubidalo afirma que foi o peor que viviu.
Non foi para menos. Un primeiro foco, intencionado, prendeu o 12 de outubro a escasos metros de Piornedo, BIC e icona do patrimonio de Galicia. Cando o tiñan controlado, no veciño Vilarello arrincaba outro que foi imposible de deter: «Produciuse unha explosión pola combustión que se foi almacenando e fíxose incontrolable», explica Manuel, que aos seus 69 anos loita porque non volva suceder algo similar nunha contorna natural de privilexio, o seu Piornedo natal.
En Cervantes, o peor
Ao día seguinte iniciábase noutra parroquia de Cervantes (Cereixedo), o incendio dos incendios, o que levou por diante case dous miles hectáreas do corazón de s. Os Ancare«Todos somos culpables e sospeitosos de facelo, porque facer dano é moi fácil», explica agora con reflexión un veciño. O medo que se viviu naquelas xornadas -con aldeas evacuadas, gañado abandonado á súa sorte e vivendas e vehículos calcinados- marcou aos habitantes das aldeas por onde o lume correu como a pólvora. «Sempre fixemos queimas controladas, pero isto foi adrede», explica outro veciño. En lugares como O Pando, San Martín ou Deva, xa nada é o mesmo. Non só hai feridas evidentes na paisaxe senón problemas co pasto do gando.
Talvez o modelo de produción extensiva do gando en espazos naturais, que non están preparados para ese fin, púxose en cuestión. Manuel, de , Piornedoteno claro: «Cando era rapaz, aproveitábase todo, e hoxe quérese vivir dun xeito extensivo e por riba das posibilidades. Vivimos nun lugar privilexiado e no que se pode diversificar a produción, con mel, castañas, noces, carne de varias especies, froitas, turismo...».
Este veciño de Piornedo considera que unha posible unha solución para asentar poboación, clave para combater os incendios, sería converter Os Ancares en parque natural, palabras malditas para unha parte da poboación do municipio. O enxeñeiro de Montes e investigador Raúl García lembra que os mesmos días dos incendios de Cervantes había outro en Muniellos (Asturias), que tamén é parque natural, pero que este tipo de distintivos veñen acompañados de medidas e axudas que farían máis atractivo vivir en lugares protexidos.
En Piornedo, cando Manuel era un neno, vivían preto de duascentas persoas e nas 16 aldeas da parroquia, Donís, máis de mil. Hoxe apenas chegan aos 115 veciños. «O día do incendio tivemos a sorte de que o lume non deu unha curva natural e lóxica, se non arrasaría as aldeas. Foi como un milagre, no que os nosos devanceiros nos estaban dicindo: ‘Pero que estades a facer co territorio?’».