Unha ruta circular permite coñecer a tradición termal revivida polo balneario de Augas Santas
20 oct 2019 . Actualizado ás 05:00 h.Na parroquia de San Martiño de Pantón e nas proximidades do arroio de Carabelos, atópanse os mananciais de augas sulfurosas de Augas Santas. As súas augas son coñecidas e valoradas desde a antigüidade. Hai investigadores que apuntan que as súas orixes se remontan aos tempos do Imperio Romano e que posiblemente fosen utilizadas como termas. Daquela época aínda se conservan vestixios.
A mediados do século XIX era construído o balneario de Augas Santas, que acadou o seu maior esplendor a partir de 1850 e ata a metade do século XX. Chegou a ser un dos máis importantes da provincia de Lugo, e a el acudían multitude de visitantes procedentes de diversos lugares de Galicia, España e Portugal. Tras o seu abandono a mediados do pasado século sufriu posteriormente un incendio que o deixou practicamente en ruínas. O que na actualidade queda en pé son parte dos muros do que foi a casa de baños.
No ano 2006 foi inaugurado o moderno hotel balneario, que opera na actualidade co nome de Hotel Oca Augas Santas Balneario & Golf Resort.
Dentro do santuario
O inicio deste percorrido está no santuario de Nosa Señora dúas Ollos Grandes de Augas Santas, pero antes de inicialo é recomendable facer unha breve visita ao interior deste edificio. A igrexa de Augas Santas conserva algúns elementos románicos nos muros da nave. No plebisterio, concretamente, hai dúas columnas encostadas con capiteis de fábrica románica e canecillos con diversa decoración. Sobre o arco principal da nave pódense ver dúas pedras labradas con figuras de orixe pagá. Destaca o amplo pórtico situado no frontal da igrexa, sostido por unha serie de columnas cadradas, e que dá acceso ao interior do santuario. Todos os 8 de setembro celébrase a festividade da patroa.
A escasos metros do santuario había unha fonte de augas sulfurosas, Manuel Barredo veciño do lugar das Augas Santas, lembra ter oído contar que esa fonte tiña un pozo construído en pedra de cantería ao que se baixaba por unhas escaleiras de pedra. Nas piletas que tiña no exterior recollíase a auga e bañábanse os romeus. Pero debido a un triste accidente ocorrido no devandito pozo, procedeuse a tapalo con terra e pedras.
Viñan moitos de Chantada
Non ocorreu o mesmo con outro manancial a poucos metros do anterior e xunto á vivenda de Manuel. É o denominado Pozo dá Virxe e a el viñan moitos romeus do municipio de Chantada. «Eran moitos chantadinos vos que viñan a tomar as augas e a romaría de Augas Santas -conta Manuel Barredo-, xa viñan ou día antes dá romaría. Tomaban as augas, logo asistían aos oficios relixiosos tomaban as augas e logo asistían aos oficios relixiosos ou propio día dá celebración dá patroa».
Do Pozo dá Virxe xa non brotan augas sulfurosas debido, segundo contan os veciños, á construción do novo balneario. No seu lugar brota auga corrente dun pozo próximo propiedade dun dos residentes neste lugar. Así polo menos, no pobo conservan en funcionamento a antiga fonte, aínda que sexa con auga corrente.
O percorrido empeza polo asfalto en dirección a Toldaos e a uns 150 metros hai que desviarse á dereita por un viario coñecido por Camiño dás Laxes. A ruta neste tramo bordea un quilómetro o campo de golf e despois sae á estrada que leva a Toldaos de Abaixo. Desde ese punto hai que torcer á dereita e seguir polo asfalto durante 400 metros ata saír a un cruzamento de estradas.
Neste punto hai que torcer de novo á dereita en dirección ao Hotel Balneario de Augas Santas, distante un quilómetro. Bordeamos o hotel pola súa banda frontal, durante uns 300 metros, e logo hai que desviarse á esquerda en dirección á actual fonte de Augas Santas, que se atopa a uns trescentos metros de distancia e que goza de ampla fama na zona. Para seguir a ruta hai que regresar ao desvío anterior e seguidamente torcer á esquerda, polo viario asfaltado e bordeando o hotel, para visitar os antigos mananciais e os restos do que foi o vello edificio do balneario de Augas Santas, ambos os situados a douscentos metros de distancia.
A ruta continúa entre a parte posterior do hotel e o campo de golf, durante setecentos metros, ata chegar á altura dun camiño á esquerda da marcha, polo que é preciso desviarse. En tempos era utilizado como viario de comunicación entre As Augas Santas e Ferreira de Pantón.
Ao cabo duns cen metros o camiño atravesa o campo de golf e perde parte do seu trazado orixinal durante unhas decenas de metros, para recuperalo cincuenta metros máis adiante e xa nas proximidades do río Carabelos. Hai que cruzar ese río por uns pasos de pedra colocados na súa canle e despois continuar en dirección ao santuario das Augas Santas, distante douscentos metros e lugar de inicio desta ruta circular. Se se fai circular, a ruta ten unha lonxitude de 5,4 quilómetros e a súa dificultade é baixa.
Desde Ferreira de Pantón
Desde Ferreira de Pantón e desde Monforte pola antiga estrada N-120. Á altura de Mañente e o quilómetro cinco hai un desvío para Toldaos e a igrexa de Augas Santas, esta última distante tres quilómetros