Un percorrido dun quilómetro permite coñecer un singular e ignorado patrimonio nunha parroquia de Pantón
10 may 2018 . Actualizado ás 12:09 h.A parroquia de San Xulián de Serode, en Pantón, conserva un interesante e descoñecido patrimonio arquitectónico e arqueolóxico. Un sinxelo percorrido de pouco máis dun quilómetro permite coñecer varias singulares paraxes seguindo un camiño tradicional que unía os lugares de Serode con Tanquián, Vilanova e Espasantes.
O punto de inicio áchase ao lado da igrexa parroquial de Serode, á esquerda da estrada que leva a Vila do Mato. Antes de emprender o percorrido convén deterse para visitar diversos elementos de interese. En primeiro lugar, a propia igrexa de San Xulián, patrón de camiñantes e peregrinos. Foi construída en sillería de granito en torno ao último cuarto do século XVIII e de nave rectangular. Encostada a un dos seus muros está a casa reitoral, en tempos coñecida por Casa de San Xulián. Emparentó coa Casa de Cangas e foi habitada por distinguidas familias, como os Ribadeneira, os Somoza e os Arias. Sobre a porta e na fachada norte hai dous escudos, protexidos na súa parte superior por unha cornixa con molduras a modo de tornalluvias, datados a finais do século XVI. As armas representadas pertencen ás familias dos Lope de Cangas ou Lope de Lemos e aos Somoza. Nos seus últimos tempos serviu como reitoral para os párrocos de Serode, pero actualmente atópase en ruínas.
Petróglifos sen catalogar
A poucos metros, nun prado situado fronte ao templo -o lugar é coñecido pola Lama- atópase unha roca illada sobre a cal foron gravados varios petróglifos do tipo coñecido como cazoletas ou coviñas. O conxunto de gravados supera a ducia e algúns deles están unidos por trazos lineais, aínda que apenas son perceptibles pola extrema erosión que presentan. Este conxunto de petróglifos aínda está sen catalogar.
Na mesma encrucillada, onde comeza o camiño que leva a Espasantes, pódese ver unha interesante mostra de arquitectura popular e relixiosa, o peto de ánimas de Serode. É dos poucos que se conservan en bo estado dentro do termo municipal de Pantón.
Iniciamos o percorrido por un camiño ancho e bastante fondo nalgúns tramos que en tempos foi unha importante vía de comunicación entre varias parroquias. Ao cabo duns seiscentos metros chegamos á altura dun edificio de considerables dimensións, rodeado dun espeso bosque de carballos. É a Casa de Casandiño, hoxe en ruínas. A construción, de pedra de cantería ben labrada, impresiona polo seu notable hechura e o seu tamaño. Un dos seus donos foi Benito Somoza, que ademais tiña en propiedade a Casa de Tanquián. Os veciños tamén lembran os nomes doutros propietarios, como una tal Presentación, ao parecer un personaxe de alto abolengo. Pouco se sabe da historia desta vivenda solariega, aínda que segundo certos testemuños debeu ser construído para facer as funcións de hospedaxe ou casa de postas. A pesar do seu estado ruinoso, conserva en pé a maior parte dos seus muros e chama a atención pola distribución dalgunhas das súas dependencias. Como a dedicada a cociña, onde se pode ver un fregadero en pedra e o forno incrustado nun dos seus muros, ademais das grandes pezas de granito utilizadas na súa construción.
Á altura da Casa de Casandiño, o camiño se ramifica. O ramal de de a esquerda leva a Tanquián e Vilanova. O da dereita conduce á Quintá -a uns trescentos metros- e continuando ata Pacios e Espasantes nun quilómetro máis de percorrido, empatando a continuación co camiño e a ruta circular da Curuxeira.
Desde ferreira
Hai que saír a capital do municipio, Ferreira de Pantón, pola estrada que leva a Frontón e Santo Estevo. No quilómetro 1,2 debemos tomar un desvío á esquerda para Briallos e medio quilómetro máis adiante outro desvío -tamén á esquerda- á igrexa de Serode, que se acha a uns cen metros deste último cruzamento