Unha aldea da Pobra do Brollón conserva notables testemuños do modo de vida tradicional das vilas de montaña
22 feb 2020 . Actualizado ás 19:05 h.A aldea de Lebrón -na parroquia de Saa, pertencente ao municipio da Pobra do Brollón- conserva un interesante conxunto de construcións que dan testemuño do modo de vida tradicional de numerosas aldeas desta parte a montaña do sur lucense. A localidade está formada unicamente por dúas vivendas, cada unha das cales posuía o seu propio muíño fariñeiro e o seu propia fragua, situados todas na parte baixa da aldea e a beiras do río Lebrón.
Das dúas fraguas só quedan en pé os muros, xa que a cuberta cedeu co paso do tempo e a falta de actividade. No interior de fráguaa de Antonino Valcarce -a que se atopa en mellor estado de conservación- aínda están en boas condicións algúns dos seus elementos como o forno, o yunque, o barquín ou fol, o torno e unha gran pila de lousa onde se amornaba o ferro forxado.
En mellor estado áchase un muíño do mesmo propietario, situado xunto á ponte que cruza o río Lebrón e que dá acceso á aldea. Foi un dos poucos muíños tradicionais da zona que estivo a funcionar ata hai poucos anos. Utilizábanse para moer trigo, centeo e millo destinado ao consumo dos animais. No seu interior conserva todos os elementos necesarios para o seu funcionamento -musega, burro, rodicio, quelle-, pero en cambio carece de peneira, a peza que se empregaba para tamizar a fariña, desde que deixou de utilizarse para consumo doméstico. O muíño é dos típicos denominados de depósito e axustábase de forma automática ao caudal do río.
Pequena central eléctrica
Doutra banda, o muíño tamén albergou unha pequena central eléctrica que proporcionando corrente ás dúas vivendas da aldea e estivo a funcionar ata finais da década de 1980, cando Lebrón foi conectada ao novo tendido. O que si se conserva sen alteracións son as presas que se atopa na canle do río Lebrón, que se denomina río San Vitoiro no tramo superior, por amais da aldea. A súa función consistía en desviar unha parte do caudal do río, a través dunha rede de canles, para aproveitala no regadío dos prados e para proporcionar de forma constante a auga necesaria para mover as rodas dos dous muíños.
Hai camiños en ambas as beiras do río que permiten visitar as presas e as súas correspondentes fervenzas, pero para observalas mellor é preciso camiñar ás veces por por a parte inferior dos prados que bordean a canle e polas antigas canles de rega, hoxe abandonados.
Visita ás presas
A primeira presa atópase río abaixo, a uns cincuenta metros do muíño de Antonino, e é coñecida como a presa do Lameiro de Abaixo. Para acceder á seguinte presa hai que cruzar a canle á altura do muíño por unha ponte de formigón que dá acceso á aldea e logo camiñar río arriba ao longo duns 150 metros pola parte inferior do prado e pola canle. É a denominada presa do Muíño. A súa función era proporcionar auga aos dous muíños fariñeiros e ao mesmo tempo regar os prados situados na contorna destas construcións.
A uns douscentos metros de distancia atópase a presa do Prado Novo. Legar a ela require utilizar o trazado da canle e un curto tramo do camiño. As augas que desviaba esta presa a través da canle eran para a rega de varios prados situados na marxe dereita do río Lebrón.
As fervenzas que forman estas tres presas chegan a superar os tres metros de altura e a mellor época para observalas é a partir das primeiras choivas do outono, cando adquiren unha maior espectacularidade.
Como chegar desde A pobra
Hai que saír da capital do municipio, A Pobra do Brollón, pola estrada que leva A Pousa e Forgas. No quilómetro cinco hai un desvío á dereita para Lebrón, que se atopa aproximadamente a un quilómetro do cruzamento.