Unha revista universitaria publica un traballo sobre as investigacións feitas na Pobra do Brollón e Monforte
16 ene 2020 . Actualizado ás 10:25 h.A revista Vestígios, editada pola universidade federal do estado brasileiro de Minas Gerais, publicou un extenso traballo dedicado a divulgar as investigacións arqueolóxicas sobre a represión franquista realizadas nos últimos anos na Pobra do Brollón e Monforte. O estudo, publicado en español, está asinado polo arqueólogo Xurxo Ayán -natural do primeiro destes municipios-, que está adscrito como investigador na Universidade Nova de Lisboa e coordinou estes traballos.
Na publicación, Ayán precisa que estas investigacións arqueolóxicas centráronse en dúas etapas históricas diferentes. Por unha banda, na que comeza co estalido da Guerra Civil e que comprende os diversos episodios de violencia política -asasinatos e procura de refuxios por parte das persoas perseguida- que se rexistraron na Pobra do Brollón e en varios municipios próximos. Nesta etapa encádranse as procuras de restos mortais de vítimas da represión que levaron a cabo co apoio de voluntarios da Asociación para a Recuperación da Memoria Histórica nos cemiterios das localidades de Saa e Castroncelos.
Nesta parte da investigación, sinala Ayán, tamén se realizaron escavacións nalgúns lugares onde se refuxiaron os perseguidos políticos. É o caso dunha adega da parroquia de Vilachá na que se escondeu temporalmente Juan Tizón Herreros , último alcalde republicano de Monforte, e dunha bocamina do castro de San Lourenzo -na parroquia de Cereixa-, coñecida como Burato dúas Mouros, onde se ocultou Esteban Quiñones Nistal, concelleiro socialista da localidade leonesa de San Cristóbal de la Polantera.
Batalla de Repil
O outro período histórico abordado no traballo publicado por Ayán céntrase en 1949, ano no que se produciu a chamada batalla de Repil, un sanguento choque armado entre guerrilleiros antifranquistas e axentes da Garda Civil que tivo lugar na parroquia monfortina de Chavaga, limítrofe co municipio da Pobra do Brollón. O estudo publicado na revista brasileira dá conta das escavacións que levaron a cabo no 2016 e o 2018 nas ruínas dunha vivenda particular onde se ocultaron os guerrilleiros.
Nas conclusións do estudo, o arqueólogo sinala por outra banda que nas investigacións realizadas ata agora sobre a Guerra Civil e a represión franquista en Galicia e en España «primouse a fonte documental sobre calquera outra», aínda que tamén se levaron a cabo numerosos estudos baseados nos testemuños orais das testemuñas daqueles sucesos. «En certa medida, a oralidad e a materialidad quedaron fóra do discurso hexemónico», di a este respecto.
A falta de apoio institucional a investigacións como as que se realizaron na Pobra do Brollón, apunta por outra banda o autor do traballo, deu pé a que sexan os integrantes das asociacións de base os que máis esforzos realizaron para localizar e estudar os vestixios materiais destes feitos históricos nos que escenarios nos que tiveron lugar.