A suspensión da caza no estado de alarma dispara a poboación
29 ago 2020 . Actualizado ás 06:00 h.Os xabarís parecen empregarse este ano con saña nucan vista nos viñedos da Ribeira Sacra. As perdas que deixan ao seu paso sempre sen cuantiosas. Por cada acio que comen, e non son poucos, deixan outros dous ou tres machucados no chan. Tras meses infestados de dificultades en forma de fungos e episodios meteorolóxicos adversos -mildiu, black-rot, oídio, granizadas-, son moitos os viticultores que perden boa parte da colleita por estas incursións a poucos días da vendima. Durante a paréntese otoñal, algúns terán que esforzarse en reconstruír as paredes das viñas. Onde non atopa uvas, ao xabaril dálle por derrubar os muros.
«Este ano están como tolos», di Pablo Soldavini, no seu día enólogo da adega de Fedellos do Couto e agora embarcado nun proxecto propio. Traballa viñedos no municipio Pantón e tamén en Lumeares, máis preto do seu cuartel, na localidade ourensá de Castro Caldelas. En Lumeares, o xabaril socavó o terreo ata derrubar os bancales. «No meu viña hai pouca uva este ano, ten máis nas de ao lado. Vese que me axustou as contas», di Soldavini con humor resignado.
O incremento xeneralizado dos danos dos xabarís nas zonas de ribeira ten para el unha explicación moi sinxela. «Co confinamento non houbo caza e a poboación hase disparado. Cando estabamos encerrados, víalos pasear pola rúa en Castro Caldelas. Agora hai días que estou na viña e síntoos case ao lado no terreo que está a monte», sinala o viticultor.
Desherbado gratuíto
En máis dunha ocasión, os xabarís aforran o desherbado de parte das viñas. Na súa busca de raíces e vermes, son capaces de levantar en amplos tramos o terreo pedregoso das ladeiras. O problema xorde cando escavan preto das paredes que sosteñen as filas de vides. A inclinación do terreo e o tipo de construción dos muros -sen ningunha argamasa entre as pedras- propicia que os efectos do fuciño do xabaril poidan resultar devastadores.
O caso da viña de Lumeares non é unha rareza, aínda que o habitual é que os danos se centren nas uvas. Colleiteiros de toda a Ribeira Sacra llas ingenian estes días para pór a salvo dos xabarís unha colleita precoz. Proliferan pastores eléctricos e detonadores que coas súas explosións tratan de afastar a este animal das vides. Sustancias de todo tipo supostamente repelentes impregnan trapos ocultos entre as cepas no interior de botellas de plástico.
Moitas veces, nin por esas sálvase a colleita. «Sempre hai alguén a quen lle toca», sentenza Carlos Losada, viticultor profesional e dono ou arrendatario de viñedos en diferentes puntos da denominación de orixe. En Vilachá de Salvadur, ribeira do Sil na Pobra do Brollón, atópase un deles. Non lle tocou este ano, pero en parcelas lindeiras o xabaril deixa perdas por amais do 50% da produción.
As viñas de maduración máis precoz son as que saen peor paradas. «Canto máis cerca está a vendima, máis viñas hai coa uva madura e tamén teñen máis onde escoller», comenta, nesa mesma ribeira, un colleiteiro de Trasmonte.
Danos fóra de toda medida nun ano no que só houbo batidas excepcionais
A declaración do estado de alarma como consecuencia da pandemia produciuse o 14 de marzo deste ano. A partir dese momento, a actividade cinexética quedou en suspenso en todo o territorio español. A finais de abril, a Xunta de Galicia adoptou medidas que flexibilizaban a prohibición inicial. A campaña do millo aproximábase e na comunidade autónoma autorizáronse entón batidas «de forma excepcional» para evitar danos na agricultura e accidentes de tráfico motivados pola expansión da caza maior.
A actividade cinexética dos últimos meses, a pesar diso, foi sensiblemente inferior á dun ano normal. No caso do xabaril, existe consenso entre os viticultores á hora de sinalar que se produciu un crecemento incontrolado da súa poboación. Os danos causados por estes animais son frecuentes cando a uva comeza a madurar, pero nos prolegómenos desta vendima parecen estar fóra de toda medida. As zonas de monte próximas á viña son un bo agocho para estes animais pola abundancia de auga e comida e as reticencias de moitos cazadores a realizar monterías onde ás veces resulta complicado sacar os exemplares abatidos.