A única viña desta escasa uva tinta foi dada de baixa polo consello regulador
17 dic 2019 . Actualizado ás 19:14 h.O consello regulador de Ribeira Sacra decidiu dar de baixa a viña de mandou situada na ribeira de Vilachá de Salvadur. Na parcela, de menos de media hectárea, consérvanse cepas centenarias desta escasa variedade, de cuxo cultivo existe constancia en Galicia desde finais do século XIX. O viñedo foi inscrito na denominación de orixe no ano 2006 e desde entón os seus sucesivos propietarios pagaron a cota correspondente. O primeiro dos seus dous titulares fixo constar entón que estaba plantada con mandou. Agora queda condenada á clandestinidade porque esta uva non figura entre as que admite o regulamento do consello regulador.
Antonio Anglada, adegueiro e viticultor da vila de Trasmonte, na Pobra do Brollón, adquiriu a viña a comezos do 2018. Esta semana recibiu unha comunicación do consello regulador na que se lle empraza a entregar o cartón de produtor correspondente a esa parcela antes do próximo 31 de xaneiro. A devolución deberá facerse efectiva en cumprimento dun recente acordo do pleno deste organismo polo que se dá de baixa a viña do rexistro da denominación de orixe.
O detonante da baixa foi unha inspección do viñedo realizada o 19 de setembro, na que se constatou que a parcela estaba plantada maioritariamente coa variedade tinta mandou. Na comunicación que recibiu o propietario, o consello regulador lembra que no rexistro da denominación de orixe «unicamente poderán inscribirse as viñas situadas na zona de produción cuxa uva poida ser destinada á elaboración dos viños protexidos».
Segundo o prego de condicións vixente en Ribeira Sacra, e polo que respecta á uva tinta, as variedades permitidas son mencía, brancellao, merenzao, sousón, caíño tinto, caíño longo, caíño bravo, garnacha tintorera, mouratón, tempranillo e gran negro. «Entendo que existen unhas normas e que hai que cumprilas, pero penso que se houbese interese algo podería facerse para non ter que chegar a este extremo», di Antonio Anglada, actual titular da viña.
Anglada reivindica o valor histórico deste viñedo, posiblemente o maior plantado con mandou que se conserva en Galicia. Esta uva tinta, recollida na Colección de Vides dá Estación de Viticultura e Enoloxía de Galicia, entrou na comunidade a finais do século XIX, cando a praga da filoxera obrigou a reconverter a superficie vitícola. A súa chegada coincidiu coa expansión da mencía, pero ambas as variedades correron sortes moi diferentes.
O seu último reduto
Aínda que se introduciu ao mesmo tempo que outras variedades agora autorizadas no regulamento de Ribeira Sacra -como a garnacha, o tempranillo, o gran negro ou a propia mencía-, a presenza do mandou circunscríbese practicamente á paraxe de Eivedo, na ribeira de Vilachá de Salvadur. Aínda que se conservan bastantes cepas dispersas, a viña de Anglada é a única onde é a uva maioritaria.
«Tiveron moito tempo de dala de baixa desde o 2006 e mesmo cando eu a puxen a nome da miña adega. Non o fixeron ata de agora, aínda que o anterior dono dixo dende o primeiro momento que era mandó. Resulta que non pode estar dentro do consello regulador, pero en todos estes anos pasaron a cobro as taxas», quéixase Anglada.
Por mor da inspección que deu paso á baixa da viña, Anglada interesouse pola posibilidade de elaborar un viño de mandou sen o selo da denominación de orixe. Desde o consello regulador indicóuselle que non podía facelo na súa adega acollida á denominación de orixe. «Non podo meter esa uva na adega nin para facer un viño de mesa», denunciou entón. O viticultor de Trasmonte cre que as queixas que fixo públicas en plena vendima poden ter sido o detonante da decisión adoptada polo consello regulador.
O adegueiro destinará o viño a fins benéficos se consegue facelo sen contraetiqueta
Antonio Anglada elabora coa etiqueta Acivro dous viños de mencía, un deles con crianza en barrica, co selo de Ribeira Sacra. Non renuncia á idea de elaborar un tinto de mandou sen o indicativo da denominación de orixe. Se atopa a fórmula que lle permita facelo, a maior parte da produción comercializarase con fins benéficos. «A idea é quedarme cunhas botellas para ver como responde a variedade e facer unha poxa co resto para destinar os ingresos a algunha asociación sen ánimo de lucro», explica.
Centros de investigación e adegas a título particular interesáronse nos últimos anos noutras zonas de España pola recuperación desta variedade para favorecer a orixinalidade dos viños. Unha investigación sobre as variedades minoritarias de vide impulsada polo Goberno da Rioxa destaca o potencial da uva mandou para viños novos e de crianza.
Frescos, suaves e aromáticos
«Son viños frescos con volume en boca e de estrutura moi amable. Posúe ademais unha boa intensidade aromática, con notas mesturadas de froita fresca e froita madura», detalla o estudo asinado polos investigadores Pedro Balda e Fernando Martínez de Toda.
«O pouco interese do que son vítimas algunhas variedades que están en vías de desaparición non pode ser debido máis que a condicións económicas temporais, susceptibles de evolucionar. Son variedades que non se volverán obter e descoñécese a aplicabilidade que poden ter nun futuro», sinala o traballo que realizaron estes expertos no Instituto de Ciencias da Vide e do Viño da Rioxa.