«Recuperar a arquitectura de tapial en Monforte non sería moi difícil»

Francisco Albo
francisco albo MONFORTE / LA VOZ

LEMOS

El arquitecto Fermín Font —con sombrero— impartiendo un taller de encofrado con tierra como el que ofrecerá en el pazo de Tor
O arquitecto Fermín Font —con chapeu— impartindo un taller de encofrado con terra como o que ofrecerá no pazo de Tor CEDIDA

O arquitecto Fermín Font impartirá no pazo de Tor unha charla e un taller sobre esta técnica construtiva tradicional

12 sep 2019 . Actualizado ás 05:00 h.

O arquitecto catalán Fermín Font, especalista en construción con tapia ou tapial -con muros encofrados de terra- participará esta fin de semana nunhas xornadas sobre bionconstrucción que se celebrarán no museo monfortino do Pazo de Tor por iniciativa da asociación Espiga e co apoio da Deputación. O sábado, ás 12.15 horas, Font dará unha conferencia sobre a restauración de construcións con esta técnica tradicional e pola tarde, a partir das 17.30, fará unha demostración práctica.

-Xa sabía que en Monforte e a comarca de Lemos usábase en tempos a técnica da tapia?

-Si, xa hai moito tempo que vin nun congreso de arquitectura un traballo que falaba das construcións con tapia no val de Lemos e pareceume moi interesante. Esta técnica está moi estendida pola península Ibérica, pero é moi rara en Galicia, onde hai unha tradición moi rica de arquitectura da pedra. O feito de que esta tradición construtiva estea presente nesta comarca é moi importante, porque lle confire unha singularidade moi especial a este territorio. É un patrimonio cultural e arquitectónico que creo que hai que preservar na medida do posible. O mesmo que a arquitectura en pedra seca, que desde hai pouco tempo está considerada pola Unesco como patrimonio da humanidade.

-Aínda que a Dirección Xeral do Patrimonio Cultural recomenda restaurar e conservar as construcións locais deste tipo, hoxe xa ninguén coñece esta técnica na comarca de Lemos.

-Estou ao tanto dese problema, pero non é moi difícil de solucionar. Na actualidade o tapial é unha técnica descoñecida porque deixou de usarse cando se empezou a xeneralizar o uso do ladrillo industrial, que foi o que sucedeu en Monforte e en moitos outros lugares no primeiro terzo do século pasado. Pero que estea esquecida non quere que sexa algo moi complexo. Ten os seus segredos, como todas as técnicas construtivas, pero eses segredos non son moitos e pódense aprender moi pronto. Dominar esta técnica é algo moi sinxelo.

-Canto tempo pode levar aprendela?

-Impartín moitos talleres para ensinar aos operarios a utilizar este método na restauración de edificios medievais e noutros proxectos, e enseguida aprenderon a traballar con el. Pode abondar cuns cantos días. Cun pouco de esforzo de capacitación é posible contar con operarios aptos para aplicar esta técnica construtiva na restauración de edificios antigos e mesmo en novas edificacións.

-Na comarca non hai canteiras de barro en activo nin empresas dedicads a esta actividade.

-Iso tampouco supón un obstáculo insalvable, porque conseguir a materia prima para as obras de tapial é moi sinxelo e pouco custoso. En Monforte hai moita terra arxilosa de boa calidade que pode utilizarse nestas construcións e á parte diso só necesitar cal e area para a argamasa, que tamén son uns materiais moi doados de conseguir. A propia terra que se escava para facer calquera construción pode servir perfectamente para facer encofrados de tapial.

«Este método ofrece unhas boas condicións hidrotérmicas e ambientais»

Fermín Font di que a arquitecta de tapial, a pesar de ser unha técnica milenaria, pode conferirir ás construcións «un aspecto realmente moderno».

-Á parte da restauración de edificios antigos, que aplicacións pode ter hoxe en día o tapial?

-Este método pódese utilizar tamén para construír vivendas e moitos outros edificios. De feito, está a utilizarse para iso na actualidade. Por exemplo, as instalacións das piscinas municipais de Toro , na provincia de Zamora, están feitas de muros de tapia. Tamén hai adegas construídas con este material, como unha que se atopa en Álava, ademais de escolas e outras construcións, algunhas cun deseño magnífico.

-Que vantaxes ofrece?

-Estas construcións ofrecen unhas excelentes condicións hidrotérmicas que non presentan outros materiais. A arxila absorbe moi ben a humidade cando o tempo está moi húmido e expúlsaa cando o tempo se volve seco. As construcións de tapial ofrecen unhas excelentes condicións de confortabilidad. Desde o punto de vista ambiental tamén son moi interesantes, porque os residuos de obra e os restos de construcións que xa cumpriron o seu ciclo de vida non son contaminantes. Por todo isto é unha técnica moi valorada na moderna arquitectura sostible. Ademais, as súas texturas e os seus acabados seducen moito aos proyectistas, aos arquitectos e aos usuarios polo seu aspecto estético.