Unha ruta circular permite coñecer os principais valores dun espazo encadrado na Rede Natura
23 abr 2019 . Actualizado ás 11:59 h.O río Cabe e a súa contorna inmediata forman parte dos territorios do sur lucense incluídos na Rede Natura. A canle e as súas beiras caracterízanse por unha notable riqueza ambiental. Bosques de carballos, alisos, chopos, arces, saeiros e bidueiros albergan numerosas plantas -narciso, anénoma, prímula, violeta e allo de oso, entre outros- e unha variada fauna na que abundan os anfibios e réptiles: ra ibérica, lagarto ocelado, tritón jaspeado, salamandra, culebra viperina, lución... Pero o territorio posúe ademais un notable patrimonio histórico e etnográfico.
Un percorrido circular polas parroquias de Ribas Altas, A Parte e Valverde permite coñecer unha boa parte deste patrimonio. Antes de iniciar a marcha convén deterse a contemplar a igrexa de San Pedro de Ribas Altas, punto de partida da ruta. O templo está datado a fins do século XII e conserva varios elementos románicos, como a súa porta principal, a ábsida e varios canecillos sen apenas decoración.
O percorrido empeza pola estrada que leva aos núcleos de Bergazos, O Escouredo e A Parte. Despois de medio quilómetro e nada máis pasar unha ponte sobre o Cabe, á altura de Bergazos, hai que torcer á dereita por unha pista que vai ata a aldea de Freixo e o seu muíño fariñeiro -situada a un quilómetro- e que corre paralela á canle. No quilómetro 1,7 o camiño desemboca nunha pista da canle de regadío Val de Lemos. Cruzamos este viario e o cana por unha pequena ponte para acceder ao camiño que leva á aldea da Parte, bordeando a serra de Valverde.
Cara ao castro da Parte
Iniciamos un suave ascenso que será constante durante medio quilómetro. Despois o camiño empeza a baixar e penétrase nun bosque de carballos. A medida que avanzamos o bosque vaise abrindo e empézase a divisar á dereita o castro da Parte. A senda que leva ao antigo asentamento arrinca á dereita do camiño principal no quilómetro 2,8. Hai que bordear o peche dunha leira para acceder ao castro, que se acha nunha pequena loma. O seu perímetro estaba defendido de forma natural por unha pendente do terreo na parte orientada ao leste e ao río Cabe, e nas zonas máis vulnerables, por varias murallas e fosos.
Tras visitar o castro seguimos a ruta e entramos na Parte. Atravesamos a aldea e saímos á estrada que une este núcleo con Valverde. Antes de seguir cara ao río podemos deternos a visitar a igrexa de San Pedro de Valverde. Para iso hai que virar á esquerda e camiñar un quilómetro polo asfalto.
O templo formaba parte dunha mosteiro cluniacense cuxos orixes se remontan ao século XII. A portada é de finais do século XIII e o resto do edificio sufriu reformas en diversas épocas.
Volvemos ao cruzamento da Parte e desviámonos á dereita, camiñando polo asfalto uns douscentos ata a igrexa de Santa María dá Parte. Conserva unha sinxela portada románica e o resto do edificio é do século XVIII. Despois seguimos andando por este viario uns 150 metros para cruzar unha ponte sobre o río Mao. A continuación viramos á dereita para acceder ao campo de San Mateo, onde se celebra unha multitudinaria romaría o 21 de setembro. Camiñamos uns douscentos metros por este terreo ata chegar ao Cabe, que cruzamos por unha ponte de formigón. Despois hai que virar á dereita e camiñar ata a altura da súa confluencia co río Mao. Deste lugar parte unha pista asfaltada pola que nos desviamos para continuar a ruta, que corre paralela ao Cabe ata o quilómetro 4,4, onde hai un cruzamento de pistas. Viramos á dereita cara á a casa e o muíño do Penedo, situados a uns douscentos metros. De alí sae á dereita un camiño que baixa ata a canle do Cabe e continúa pola súa marxe esquerda ao longo dun quilómetro. Chegamos entón á altura da presa da Compañía. Hai que seguir de fronte pola beira esquerda do río Cabe durante dous quilómetros máis, para regresar ao momento de partida da ruta.
Punto de partida
A ruta comeza no lugar da Eirexe, en Ribas Altas, a escasa distancia do centro urbano de Monforte. Para chegar a este punto hai que saír pola rúa do Morín cara á antiga estrada de Lugo. A ruta ten unha lonxitude total de 7,4 quilómetros