Nuria Riesco, neuróloga e paciente de hemicrania: «A xente equivócase pensando que o seu non é hemicrania porque se soluciona cun ibuprofeno»
ENFERMIDADES
A especialista do HUCA non obtivo o seu diagnóstico ata anos despois de empezar a exercer como facultativa
18 jul 2025 . Actualizado á 14:01 h.A doutora Nuria Pilar Riesco é médica e paciente. En concreto, dedícase a tratar o que padece: hemicrania. E, lonxe do que se poida pensar, non se fixo neuróloga e especializouse en cefaleas para atopar a cura ou causa da súa enfermidade: «É algo que sempre me preguntan, que se fixen a especialidade polo meu diagnóstico, pero eu decateime de que a tiña cando xa traballaba», recoñece a experta do Hospital Universitario Central de Asturias (HUCA), que engade: «Se eu tardei en darme conta, sendo especialista, imaxínate a poboación en xeral. O diagnóstico é tardío en moitas ocasións», lamenta.
A hemicrania trátase dunha enfermidade neurolóxica que se caracteriza por dor de cabeza, cunha intensidade que oscila entre moderada e intensa, e que se pode acompañar de síntomas como náuseas, vómitos, sensibilidade á luz, ao son e dificultade para concentrarse.
O caso de Riesco foi crecendo en dor co paso dos anos. Ao principio, era algo leve que padecía de cando en vez. Cun ibuprofeno solucionábase. Isto atrasou a detección: «Ás veces, a xente equivócase pensando que o seu non é hemicrania porque se soluciona cun ibuprofeno. As crises poden ter diferentes intensidades. Coas que son leves-moderadas, pode funcionar un antiinflamatorio como este», apunta. Ademais, salvo algúns pacientes, é habitual que cando a patoloxía se inicia non se asocie con outros síntomas, «senón que só sexa a dor de cabeza e responda á medicación».
Así, de mozo nunca se expuxo levar a súa molestia ao médico de cabeceira. Non é a única paciente que actúa igual. Riesco sábeo por experiencia. Con todo, insiste en que non consultar aumenta o risco de cronificación. «Atrasar o diagnóstico implica dar tempo á enfermidade de que progrese, sobre todo, porque non a estamos tratando correctamente». É máis, segundo a Sociedade Española de Neuroloxía, o elevado número de pacientes que obteñen un diagnóstico nin unha abordaxe para a súa enfermidade, unido ao alto número de persoas que se automedican con analxésicos sen receita, son os principais factores que fan que, cada ano, en moitos pacientes a hemicrania se cronifique.
A especialista observa que moita xente normalizou ter dor de cabeza. De feito, é un motivo que moitas veces non dispara as alarmas. «Hai un compoñente familiar e algunhas mulleres, que o viron na súa nai, a súa avoa ou a súa irmá, asumen que lles moleste coa regra ou que lles moleste cando están nerviosas, e non debería ser así», sinala.
Cando a enfermidade empeorou
Xa exercendo como neuróloga, a doutora Riesco deuse conta de que, desde facía un tempo, tomaba máis ibuprofenos da conta, pero a dor xa non se solucionaba como antes. Empezou a ver similitudes co que se atopaba na consulta, polo que pediu unha segunda opinión aos seus compañeiros. Efectivamente, a culpable era a hemicrania.
Riesco, que é nai de tres nenas, observou como o segundo embarazo empeorou os seus síntomas. «Pasei de ter uns poquitos días de dor de cabeza ao mes e de controlalo ben, a ter entre dez e doce días de hemicrania», sinala. Detrás puido estar o estrés da situación, a falta de soño ou que, como daba lactación materna, estaba limitada en canto aos tratamentos que podía recibir. Mantívose con idas e vindas desde o 2017 ata o 2023; tomaba triptanes no momento da crise, e tratamento preventivo. «Os antiinflamatorios e triptanes prescríbense para a dor aguda, pero se o paciente presenta moitos días de molestia ao mes, prescríbense un tratamento crónico para adiantarnos ou ben á dor, ou ben para que se reduza a intensidade», explica a especialista.
Con todo, hai dous anos, non puido máis, e foi admitida como paciente para recibir anticorpos monoclonales. Supuxeron un antes e un despois. «Son fármacos moi novos, que funcionan moi ben e apenas dan efectos secundarios a diferenza das pastillas que temos de toda a vida», puntualiza. Sábese que nas persoas con hemicrania hai un aumento —en episodios agudos e, incluso, entre crises— do péptido regulador do xene da calcitonina, unha proteína do sangue cuxas siglas son CGRP.
Estes novos fármacos actúan sobre esta proteína, intentando bloqueala. Os anticorpos monoclonales poderíanse administrar en calquera paciente con hemicrania, pero finánciase só nas persoas que teñen polo menos oito días de hemicrania ao mes.
Na actualidade, a doutora Riesco divulga acerca da súa dobre condición en redes sociais, pero houbo un tempo no que prefería mantelo oculto. «Só o sabía a miña contorna máis próxima, xamais faltei ao traballo pola hemicrania, aínda que estivese fatal e arrastráseme ata alí», lembra. Como facultativa, non está orgullosa diso. «Xamais me dixeron algo, pero claro, se estaba con hemicrania doce días ao mes, pensaba: “Como vou faltar todo iso?”», engade. Así que, tomábase un medicamento, e íase a traballar. Custáballe máis concentrarse, tardaba máis en facer as cousas e, incluso, nalgunha ocasión, tivo que parar a consulta polas náuseas que tiña. «Os médicos somos de faltar pouco porque hai unha gran sensación de responsabilidade co que facemos. Como ía deixar a consulta se tiña un paciente, precisamente, que levaba seis meses agardando unha revisión».
Pese ao maior coñecemento que hai da enfermidade, considera que, aínda, falta comprensión a nivel social. «Moita xente que non pode ir traballar pola hemicrania prefire inventarse unha escusa que dicir que lle está doendo a cabeza. Parece que se acepta moito máis un virus que unha crise de hemicrania», lamenta. Moitos seguen tendo en mente esa jaqueca coa que, antigamente, describíase á hemicrania. Unha molestia frecuente, habitual, que quen máis e quen menos pode sufrir algunha vez. Con todo, a hemicrania é moito máis.
«Existen diferentes tipos de crises. Hai xente que vomita, que se ten que meter en cama e non tolera nada, e hai outros cunha menor intensidade, pero aos que igualmente se lles dificulta o feito de concentrarse, ou que teñen a cabeza como un bombo», detalla a médica. Tamén hai moita confusión co que implica a patoloxía. Non só é un obstáculo o día da crise, senón tamén as xornadas previas e posteriores. «Hai un día que sentimos que nos morremos e outro que, máis ou menos, ir tirando», exemplifica.
Mellor profesional
Ser médica non lle salvou de asustarse cando tivo, por primeira vez, aura visual. Trátase dun conxunto de síntomas neurolóxicos que preceden ou acompañan á dor de cabeza, se é visual, pode manifestarse con escintileos de luz, liñas onduladas ou perda de visión parcial. «Cando nunca a tiveches e séntela, pensas: “A ver se vai ser outra cousa”». Ser facultativa dálle moita formación, pero tamén información. E, para un mesmo, saber tanto pode xogar unha mala pasada: «Pensei incluso en que podería estar a ter un ictus. Creo que os médicos, cando temos signos ou unha enfermidade, podemos saber que por probabilidade non será algo tan grave, pero acabas estando a nesgar porque tamén ves os casos máis raros e improbables», explica.
A pesar de todo o negativo que supón ser paciente de hemicrania, sufrila tamén lle fixo ser mellor neuróloga. «Cando mellor creo que conectei cos pacientes e máis capaz fun de entender como se sentían, foi cando tiven a hemicrania máis grave», apunta. Nunca dubidou do que lle contaba a persoa que sentaba alén da mesa; con todo, cando as súas crises eran leves e menos frecuentes, tiña que facer un acto de fe para imaxinarse como era padecelas todos os días do mes. «Visto con perspectiva, creo que non conectaba tanto con eles. Agora ben, pasar de ter tres ou catro días, a doce, trece ou catorce, axudoume a entendelos mellor», destaca. Unha mala sorte que, polo menos no plano profesional, xoga ao seu favor.