Cando as aves fan as maletas... ou non

É tempo de cambios. Ou verán parece cada vez máis afastado, pero á vez ou inicio de curso resulta aínda recente. Nas árbores as follas comezan a amarelecer, vense cada vez menos bolboretas e libélulas nos campos, aparecen cogomelos nos prados, as noites empezan a ser máis longas que vos días, vos paraugas despréganse con maior frecuencia... E mentres unhas aves abandónannos ata a vindeira primavera, outras chegan a facernos compaña durante vos meses máis fríos do ano.

Entre as que nos deixan, a maioría marcharon hai poucas semanas. Para elas, en outubro convén ter cambiado xa Europa por África. En canto ás que van chegando desde ou norte, algunhas fano aínda sen demasiada présa. Ás veces parece que agardan a que as primeiras xeadas as animen a partir. E tamén están as de hábitos sedentarios, que prefiren non moverse de onde naceron, ou afastarse moi pouco dous lugares que mellor coñecen.

POR QUE VIAXAN?

Porque, claro, que impulsa a unha ave migratoria a facer as maletas e marchar de viaxe?

Vos motivos son varios, e a miúdo un pouco diferentes segundo de que especie falemos. En xeral, todas senten en outono e primavera dentro dúas seus pequenos peitos unha sensación que as invita a partir. Vos científicos alemáns que comezaron a investigar ese instinto viaxeiro chamárono Zugunruhe. Sentiches ti algunha vez algo parecido?

Logo está a necesidade de atopar lugares adecuados para sobrevivir. É dicir, ricos en alimento e con suficientes refuxios. Non norte, ese tipo de lugares son moi abundantes durante a primavera, pero moi escasos en inverno. Nas zonas tropicais, aínda que son moito máis abundantes todo ou ano, tamén hai moitas máis aves coas que competir por eles, e máis tipos de depredadores e parasitos. E por isto moitas especies abacelen a criar ao norte e regresan ao sur en outono.

Nas latitudes máis tépedas, como a nosa, ou que temos é un pouco unha mestura de ambas as as opcións. As aves que soportan mellor ou frío quedan ou veñen ata aquí, e as que prefiren a calor abandónannos ata dentro de seis meses.

Unhas e outras contan cun excelente manual de viaxe para non perderse e chegar onde desexan. Tamén, misteriosamente, as que ou fan por primeira vez! Non seu caso, ese manual está escrito nos seus xenes desde ou mesmísimo ovo. Grazas a iso, moitos paxaros nados en maio ou xuño son capaces de voar cara ao sur por se sos, sen axuda dous seus pais, en setembro e en outubro.

Imaxinas que ti tiveses algo así? É máis: con que tipo de habelencias similares cres que vimos ao mundo vos seres humanos? Que outras aprendemos segundo imos crecendo? Cales cres que son as máis importantes de todas elas?

O Seu MANUAIS DE VIAXE

En canto ás aves viaxeiras, ou seu manual explícalles, entre outras cousas:

• Como saber cando chegou ou momento de comezar a viaxe.
• Como orientarse non ceo nocturno, en concreto segundo a situación dá estrela polar.
• Como orientarse segundo a situación do sol ao pórse.
• Como seguir as correntes magnéticas que percorren ou planeta.
• Como guiarse polo olfacto.
• Como recoñecer a inminencia de mal tempo e as formas dá paisaxe.
• Como aprender a recoñecer moitos tipos de sons, por exemplo ou daqueles lugares máis ricos en alimento.

Cada especie ten ou seu propio manual. Nos dalgunhas faltan algúns deses capítulos, mentres que outros teñen moitas páxinas.

Busca máis información achega desas formas de orientarse que teñen as aves. E dedica un intre a saír a dar un paseo para observalas. Seranche moi útiles uns prismáticos e unha guía de campo para identificar as que atopes. Apunta nun caderno, xunto ao seu nome, se é unha especie viaxeira ou sedentaria. Despois investiga máis achega dela.

Nestas páxinas mostrámoste algunhas aves moi doados de ver e identificar. Son só algunhas dás nosas especies viaxeiras, e tamén sedentarias, máis comúns. 

As que marcharon

Andoriña común

Aínda é posible ver algunha, aínda que a maioría xa marcharon. As primeiras estarán de regreso entre febreiro e marzo. Sabes ándanse preto de onde vives, ou do teu centro escolar?

Cirrio común

Xa marcharon todos. A maioría fixérono xa en agosto. Ata que regresen, entre abril e maio, pasaranse todo ou tempo voando sobre vos ceos de África, sen pousarse nin unha soa vez.

Lavandeira amarela

As beiras dous nosos humidais e prados estarán un pouco máis baleiras sen este paxaro tan bonito. Alá en África moitas acompañan ás grandes mandas de cebras ou ñus para comer vos insectos que van levantando segundo avanzan.

Millafre negro

É unha dás nosas aves rapaces migratorias. Como voa sobre todo planeando, para o é un problema cruzar ou mar, onde non hai correntes ascendentes de aire quente. Por iso cruza cara a África polo estreito de Xibraltar.

 

As que están a chegar

Pica dous prados

Xa comezaron a chegar desde ou centro e norte de Europa. Algunhas bandadas fano tras unha longa viaxe sobre ou mar Cantábrico. Atoparalas ata marzo e abril en zonas abertas con abundante herba.

Estorniño pinto

Cando regresan a durmir a cidades e vilas tras pasar ou día comendo nos arredores, forman ás veces inmensas bandadas que debuxan non ceo escuras siluetas en constante transformación, todo un espectáculo. Busca en Internet vídeos delas. En inglés chaman a esas bandadas murmurations.

Garza real

Aínda que algunhas quedan a pasar aquí a primavera e ou verán, a maioría veñen xusto nestas datas outonais a instalarse nas beiras dúas seus humidais favoritos: rías, encoros, lagoas...

Pato cristado

Son moitas as especies de patos que veñen pasar ou inverno a Galicia. A maioría non chegaron aínda en grande número. Entre vos máis bonitos están lestes, que atoparás nalgúns encoros e lagoas.

 

As que non viaxan 

Pardal

Coñécelo ben, verdade? Claro que se. Que sería dás nosas rúas e prazas sen o? Apenas se afasta de onde nace. É dicir, que é probable que vos de ben preto dá túa casa sexan dunha familia do barrio de toda a vida.

Pega

É unha dás nosas aves máis intelixentes. Observalas é moi divertido. Descubrirás ademais que son moito máis bonitas do que parecen: as súas plumas negras mostran ao sol unhas iridescencias moi rechamantes.

Rula turca

Chegou hai varias décadas desde Asia para quedar. Foi unha colonización natural. Alí onde aparecía, instalábase. Sobre todo, en vilas e cidades. Agora é posible vea todo ou ano, pois non é unha especie migratoria.

Curvo mariño cristado

É unha dás xoias aladas dás nosas costas, emblema por exemplo do Parque Nacional dás Illas Atlánticas de Galicia. A diferenza do curvo mariño grande, que se chega aquí en outono para regresar ao norte na primavera, este apenas se afasta unhas millas dúas cantís e illas nos que nace.

---

---